Waar gemotiveerde lezers baat hebben bij vrij lezen, werkt deze activiteit voor ongemotiveerde lezers soms averechts. Deze leerlingen gaan onder invloed van vrij lezen juist minder lezen. Vermoedelijk besteden zij de tijd die gereserveerd wordt voor vrij lezen in de klas niet efficiënt. Ze raken bijvoorbeeld snel afgeleid of doen alsof ze lezen. Leerlingen die moeite hebben met lezen, hebben wat meer begeleiding nodig. Vrij lezen is voor hen het meest effectief wanneer dit wordt ‘verrijkt’ met goede ondersteuning en aanvullende activiteiten.

Vrij lezen 

In de publicatie Weerzin tegen lezen of weer zin in lezen? wordt uit de doeken gedaan hoe je het  vrij lezen (of ‘stillezen’)  kunt verrijken. Daarbij  lieten de auteurs  zich zowel inspireren door wetenschappelijke inzichten als door de persoonlijke ervaringen van leerlingen. Stilte en rust, kunnen opgaan in een boek, concentratie, zelfstandig (ononderbroken) lezen en een passend aanbod bleken voor leerlingen sleutelwoorden bij vrij lezen.

Activiteiten 

In totaal zijn er vijf activiteiten ontwikkeld om het vrij lezen te verrijken. Deze activiteiten vonden zowel plaats voorafgaand aan het lezen (een boekenkring), tijdens het lezen (achtergrondmuziek of audio-ondersteuning), als na het lezen (‘vraag maar’ en ‘lees en deel’). De activiteiten hadden als doel om ervoor te zorgen dat leerlingen:

* zich in een rustige omgeving, zonder afleiding, zouden kunnen focussen op hun eigen boek;
* de gelegenheid kregen om tot een passende boekenkeuze te komen;
* leeservaringen konden delen zonder dat het leesproces erdoor werd verstoord.

Leerlingen waren overwegend positief over de vijf ontwikkelde activiteiten. Vervolgonderzoek is nodig om vast te stellen in welke mate de verschillende activiteiten bijdragen aan de leesmotivatie, het leesgedrag en de leesvaardigheid van leerlingen.

Door: Nationale Onderwijsgids