Michel van Ast, spreker op het Nationaal Congres Onderwijs & Sociale Media

Een personal wát…?
Onlangs schreef ik op het blog van YoungWorks een post met de titel ‘Ben je net klaar…’ over een leven lang leren als onderwijsprofessional. De directe aanleiding was een jonge docent die ik op een studiedag hoorde zeggen: “Mooi is dat! Ben je net klaar met je opleiding, moet je weer leren.” Alsof we een auto zijn die je aan het begin van de rit, tijdens de opleiding, volgooit met benzine om er vervolgens de hele rit, je volledige professionele leven, mee uit te rijden.

Daar komt bij: kun je anderen wel ondersteunen in hun leren als je zelf niet leert? Henno Oldenbeuving vergeleek het in een van zijn artikelen met een vegetarische slager:

Hoe kan het toch dat iedereen gek staat te kijken als ze een vegetarische slager ontmoeten, maar een leraar die is gestopt met leren lijkt de normaalste zaak van de wereld.

Met andere woorden: het belang om als leraar te blijven leren, jezelf blijvend te professionaliseren, is groot. En er zijn natuurlijk meerdere wegen die naar Rome leiden. Je kunt dat op veel verschillende manieren vormgeven. Actief participeren in een PLN is er een van.

Op Wikipedia vind je de volgende definitie van een PLN:

A personal learning network is an informal learning network that consists of the people a learner interacts with and derives knowledge from in a personal learning environment. In a PLN, a person makes a connection with another person with the specific intent that some type of learning will occur because of that connection.

Niets nieuws onder de zon. Als je jezelf niet beschouwd als een vegetarische slager, maar als een lerende leraar, dan was je altijd al verbonden met andere onderwijsprofessionals. Je bent aanwezig bij studiedagen, op school en voor je vak, je bezoekt trainingen en workshops, je leest vakbladen, etc. We zien echter dat nieuwe technologie, niet in de laatste plaats social media, het mogelijk maakt om jouw persoonlijke leernetwerk vele malen groter te maken, beter te onderhouden en te benutten.

Waarom zou ik?
Het actief onderhouden van en participeren in een PLN kan op verschillende manieren bijdragen aan je professionele groei. Om te beginnen leer je in contact met anderen. Bijvoorbeeld tijdens het voeren van een meningsvormende discussie. Je ‘luistert’ naar de argumenten van anderen en je formuleert je eigen argumenten. Een krachtige manier van leren. Social media als LinkedIn en Twitter maken het mogelijk om die discussie te voeren ver buiten de muren van je school. Wat zeg ik? Ver buiten de grenzen van je land. De groep mensen die potentieel tot jouw PLN behoren is enorm!

Dat enorme potentieel kun je aanwenden voor meningsvormende discussies, maar het geeft je ook directe toegang tot een gigantische hoeveelheid kennis, verenigt in de mensen in jouw netwerk. Willem Karssenberg schreef in een discussie op LinkedIn: “Als ik schiet (een vraag stel) is het vrijwel altijd raak!” Je kunt je voorstellen, hoe groter je netwerk hoe groter de kans dat iemand uit dat netwerk het antwoord op jouw vraag heeft, jou toegang geeft tot de kennis die je zoekt.

Natuurlijk leer je ook zonder in contact te zijn met anderen. Je bent dit artikel waarschijnlijk in je eentje aan het lezen. Informatie tot je nemen, lezen, kijken, luisteren, is uiteraard ook een manier om te leren. Waar jouw PLN in dat geval aan kan bijdragen, is aan het ‘schiften’, aan het voorselecteren van informatie. Door je in verbinding te stellen met de – voor jou – juiste mensen kun je er van uitgaan dat de informatie die zijn als relevant aanmerken ook voor jou relevant is. Ik hoorde Erik Duval, professor aan de ‘faculty of engineering science’ van de KU Leuven, een jaar of tien geleden zeggen: “Finding, not searching.” Hij doelde op de ondersteuning die technologie kan bieden bij het vinden van de juiste content (informatie, muziek, nieuws, etc.). Hij wilde dat de voor hem relevante content, op basis van zijn profiel, naar hem toekwam in plaats van daar actief naar op zoek te moeten; iedere keer opnieuw. Ik denk dat een PLN juist daar een bijdrage aan kan leveren. Het is niet alleen een filter, het is een mechanisme dat jou actief wijst op voor jou relevante informatie.

Het sociaal constructivisme leert ons bovendien dat we leren door actief te ‘interacteren’ met anderen en op die manier onze eigen, unieke kennis construeren. Die leertheorie impliceert dat het waardevol is om ‘kennis’ onderdeel te maken van gesprek. Anders dan bij meningsvormende discussies gaat het hier om inhoud. Ook in dit geval is een PLN een manier om in contact met anderen te leren. En ook in dit geval maken nieuwe, social media dat platform in principe grenzeloos.

Ok, maar hoe dan?
Er van uitgaande dat je met enige regelmaat bijeenkomsten, workshops, trainingen, studiedagen, etc. bezoekt, zijn plaatsen waar je fysiek mensen ontmoet een mooi startpunt. Verzamel de contactgegevens, of op zijn minst de namen, van de mensen die je ontmoet. Verbind je vervolgens ook online aan deze mensen. Bijvoorbeeld via LinkedIn; vele van hen zullen een profiel hebben. Naast je directe collega’s bouw je op deze manier aan een netwerk van (vak)collega’s die je met veel plezier zullen ondersteunen als je een vraag hebt en die ongetwijfeld met veel plezier materiaal met je zullen delen of jouw materiaal van feedback willen voorzien.

Het valt op dat steeds meer onderwijsprofessionals, steeds meer leraren, ook actief zijn op Twitter. Het is met zijn 140 tekens per bericht misschien niet het meest voor de hand liggende medium voor een diepgaande, inhoudelijke discussie. Maar als je de juiste mensen volgt, zul je merken dat het een perfecte plek is om op de hoogte te blijven van voor jou relevante (vakinhoudelijke) informatie. De mensen die je volgt, vormen een filter waardoor jij niet actief op zoek hoeft naar nieuws, maar het nieuws jou vindt.

Mocht je wel toe zijn aan een inhoudelijke discussie, dan zijn LinkedIn groepen misschien een goed startpunt. Er zijn er vele, dus het is wel een kunst om de juiste te vinden. Een grote en zeer actieve groep is de LinkedIn groep ‘Onderwijs 2.0’. Door je te verbinden op LinkedIn met anderen, kun je er trouwens ook achterkomen welke groepen voor jou interessant zijn. Als je het profiel van iemand op LinkedIn bekijkt, kun je namelijk zien bij welke groepen hij of zij is aangesloten.

Je kunt, tot slot, ook op zoek gaan naar ‘bloggende’ vakgenoten. Het zijn er steeds meer, leraren die een eigen blog starten om hun kennis en ervaring te delen. Maar ook om in gesprek te komen met andere leraren. Het gebeurt niet zelden dat een enkele blogpost aanleiding geeft tot een interessante discussie onder het bericht. Overigens ook weer een goede manier om met nieuwe mensen in contact te komen.

What’s in a name?
De vraag wat de zin is van de term ‘personal learning network’ blijft natuurlijk staan. Het is als gezegd beslist niet iets nieuws; netwerken om te leren van elkaar, dat deden we al langer. PLN’s worden echter, vooral in sectoren buiten het onderwijs, een steeds belangrijker instrument bij professionele ontwikkeling, vooral door de ontwikkeling van digitale content. Daarnaast heeft ze een relatie met de term ‘personal learning environment,’ wat zo veel betekent als een ‘systeem’ dat lerenden ondersteunt om zelf de regie te nemen over hun eigen leren, door:

• hun eigen (professionele) leerdoelen te stellen;
• hun eigen leren te ‘managen,’ zowel wat betreft proces als inhoud;
• te communiceren met anderen.

Een relatief nieuw – Nederlands – voorbeeld daarvan is The Crowd, een georganiseerd netwerk met als doel ‘Regie over eigen professionalisering.’ Het zijn leraren die zich verenigen om zichzelf, in gezamenlijkheid, te professionaliseren. Je mag er namelijk van uitgaan dat jij niet de enige bent met die specifieke professionaliseringsvraag. Deelnemers van The Crowd organiseren en faciliteren zelf activiteiten om op die manier hun eigen professionele groei vorm te geven.

Wil je jouw PLN uitbreiden, kom dan op 16 mei naar het ‘Nationaal Congres Onderwijs & Social Media’ in Amsterdam en schrijf je in voor de workshop ‘De connected leraar’.

Michel van Ast (@mvanast) werkt als senior adviseur bij YoungWorks, een volwassen bureau voor jongerencommunicatie, en is oprichter van The Crowd. Hij is vooral actief in het onderwijs op het thema ‘didactiek en ICT.’ Hij geeft lezingen en workshops, adviseert en begeleidt onderwijsinstellingen en traint leraren die technologie willen inzetten in hun eigen onderwijspraktijk. Daarnaast schrijft hij regelmatig voor diverse onderwijsbladen en –blogs.

Michel van Ast is spreker op het Nationaal Congres Onderwijs & Sociale Media dat zal plaatsvinden van 14 t/m 17 mei 2013 in EYE te Amsterdam. Michel zal spreken op de congresdag voor het Voortgezet en Middelbaar Beroepsonderwijs op 16 mei. Voor meer informatie over dit congres gaat u naar www.ncosm.nl.

© Nationale Onderwijsgids / Michel van Ast