De overname van een familiebedrijf is een aparte (bedrijfskundige) tak van sport: enerzijds kunnen meer zakelijke wensen botsen met familiaire belangen, anderzijds staat zo’n overname voor een balans tussen continuïteit en vernieuwing – met een opvolger die gepokt en gemazeld is in tradities én umfeld van een bedrijf. Dit laatste geldt ook voor Judith van Helvert, de nieuwe lector van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven van hogeschool Windesheim. Op vrijdag 13 mei houdt zij haar lectorale rede. Dat meldt hogeschool Windesheim.
“Net als in familiebedrijven moet ook de lector kunnen loslaten”, zo verwoordde Ilse Matser, die 10 jaar terug als lector bij hogeschool Windesheim mede aan de wieg stond van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven, het bij haar vertrek – op zoek naar nieuwe persoonlijke uitdagingen. De tijd was rijp om het lectorenstokje over te dragen aan een volgende generatie. Een nieuwe lector is inmiddels al benoemd. En op 13 mei wordt zij officieel geïnstalleerd als lector en houdt zij haar lectorale rede. Net zoals in de beste tradities van een familiebedrijf komt zij voort uit de eigen geledingen van het lectoraat. Of zoals de nieuwe Windesheimlector, Judith van Helvert, het zelf verwoordt: “Ilse Matser heeft samen met ons als team in 10 jaar tijd een succesvol lectoraat opgebouwd en het voelt alsof ik – net als bij een familiebedrijf – de volgende generatie ben die het stokje mag overnemen.”
Familiebedrijven
Want deze nieuwe lector is bij wijzen van spreken product uit de eigen lectoraatsstal. Vanaf bijna het prille begin was zij betrokken bij het lectoraat: eerst als promovendus, en na haar promotieonderzoek als senior onderzoeker en de laatste paar jaren als associate lector. Van Helvert studeerde International Business en werkte een aantal jaar bij de Universiteit Utrecht. Dé plek waar ze haar voorganger Ilse Matser leerde kennen. En zij nam haar ooit mee naar een familiebedrijvendiner, waar het zaadje werd geplant voor haar fascinatie voor familiebedrijven. In 2010 stapte ze over naar het lectoraat en startte aan de Jönköping International Business School in Zweden een promotietraject naar de rol en functie van raden van advies bij familiebedrijven. Na haar promotie in 2018 deed zij vervolgens onderzoek naar bedrijfsopvolging in de agrarische sector, naar duurzaamheid bij familiebedrijven en naar de rol van niet-familiale medewerkers in het stimuleren van ondernemerschap bij familiebedrijven.
Onderzoeksfocus
Met oog voor continuïteit en vernieuwing – zo kenmerkend ook voor de familiebedrijven waarnaar het lectoraat onderzoek doet – zal Van Helvert in haar nieuwe rol als lector enerzijds voortbouwen op wat al gerealiseerd is – denk aan meer kennis over management, strategisch ondernemerschap, goed bestuur en bedrijfsopvolging bij familiebedrijven – én anderzijds een nieuwe dimensie toevoegen door dieper in te gaan op emoties, motivaties, overtuigingen, rolpatronen en relaties van én tussen alle familieleden. Kortom, zij zal de onderzoeksfocus van het lectoraat verleggen op nog meer onderzoek naar de invloed van het familiesysteem op het reilen en zeilen van de familiebedrijven. Want het feit dat familiebedrijven handelen en denken vanuit hun familiestructuur, dat onderscheidt hen juist van niet-familiebedrijven volgens de nieuwe lector. En door onderzoek hiernaar te doen begrijpen we straks (nog) beter waarom familiebedrijven zich anders gedragen. Vandaar ook de titel van haar lectorale rede: Van je familie moet je het hebben! Waarom familiebedrijven anders denken en doen.
Verschuivingen in sociaal-demografische factoren
Daarnaast is aandacht voor het familiesysteem volgens de lector ook belangrijk omdat familiestructuren aan het veranderen zijn door verschuivingen in sociaal-demografische factoren: mensen krijgen steeds minder kinderen, gaan later trouwen en gaan ook weer vaker uit elkaar. Of denk aan vrouwen die een steeds actievere rol op de arbeidsmarkt gaan vervullen of kinderen die langer thuis blijven wonen. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de wijze waarop families ondernemen. Ten slotte is inzicht in het familiesysteem ook van belang vanwege een andere verschuiving die nu plaatsvindt: namelijk de overgang van een financieel gedreven economie naar een betekeniseconomie, met meer aandacht voor niet-financiële doelen. Familiebedrijven hechten, door hun onderliggende waarden, aldus Van Helvert, van oudsher meer belang aan dit soort niet-financiële doelen.
In haar lectorale rede op vrijdag 13 mei vanaf 14.45 uur, die zowel fysiek als digitaal bijgewoond kan worden, zal de nieuwe lector Familiebedrijven uiteenzetten waarom familiebedrijven zich in haar ogen anders gedragen dan niet-familiebedrijven en nader ingaan op de drie nieuwe onderzoekslijnen van dit lectoraat: de mentaal weerbare ondernemersfamilie, de sociaal betrokken ondernemersfamilie én de lerende ondernemersfamilie.
Door: Nationale Onderwijsgids
Beeld: Evert van der Worp
