Vakantietijd: Nederland ondergaat een hittegolf. Het nieuws staat er bol van: de temperatuur stijgt; het “all time high” van Warnsveld 1944 wordt misschien gebroken. Het Nationale Hitteplan treedt in werking en allerlei adviezen om de tropische warmte te overleven worden over ons uitgestrooid. Voor sommigen geeft dat stress, anderen kiezen hun eigen weg. De één kiest voor een rustige plek in de schaduw, de ander voor de drukte van de waterkant. Een ieder probeert het optimale te halen uit deze voor Nederlandse bijzondere omstandigheden.
En ik? Ik zit aan de kant van de recreatieplas: kinderen in het water en pa in de schaduw van een grote boom. Tijd om wat te mijmeren en te overdenken.
De laatste weken van het schooljaar ben ik als adviseur vooral bezig geweest met data, analyses, opbrengsten, vaardigheidsscores en wat er nog meer aan vakjargon bestaat. Kortom: opbrengstgericht werken is ‘hot’. Inmiddels op veel scholen geaccepteerd, maar soms borrelt de weerstand op: “Dylan moet komend halfjaar minimaal een vaardigheidsgroei van + 12 realiseren. Daar ga ik echt niet aan meedoen!!” En in de vakliteratuur verschijnen steeds vaker artikelen waarin het werken met data in het onderwijs wordt voorgesteld als een verwerpelijke vorm van rendementsdenken.
Maar is het niet zo dat data altijd veel van ons handelen bepalen, zelfs in de vakantie? Eenieder kiest bij oplopende temperaturen zijn eigen manier van ontspannen; voor een zo optimaal mogelijke wijze van genieten en is dat ook niet een vorm van denken in rendement? Alleen gaat de één daar wat meer gestrest mee om dan de ander. Zo ook in het onderwijs: data zijn belangrijk. Ze zeggen iets over de leerling, maar ook over ons werk als leerkracht en als team en de effectiviteit van ons handelen. Halen we eruit wat erin zit ? En ook dát is rendementsdenken.
Ook hier kunnen we daar verschillend mee omgaan: voor de één is het een gegeven dat het evalueren vergemakkelijkt en helpt bij het verbeteren. Voor de ander is het - soms onder druk van besturen en directies met hoge ambities - een bron van frustratie en stress. Soms durf ik in teamvergaderingen de afkorting SMART niet meer te gebruiken: “Daar gaan we weer, alles moet tegenwoordig meetbaar zijn!”. Ik denk dat dat komt doordat twee letters te weinig aandacht krijgen: de A van acceptabel en de R van realistisch. Daarom mijn advies: kijk goed naar de cijfers, maar bepaal vervolgens naar gelang de omstandigheden wat te doen. En voor de vakantie: volg het weerbericht en trek je eigen plan. Wat je keuze ook is: een fijne vakantie met een hoog en onbezorgd ‘rendement’.
© Nationale Onderwijsgids / Hans Boudestein
