De bekende behoeftenpiramide van Abraham Maslow heeft onlangs een nieuwe dimensie erbij gekregen. De Amerikaanse klinisch psycholoog publiceerde in 1943 een hiërarchische ordening van vijf menselijke behoeften aan de hand van een zogenaamd ‘piramidemodel’. Het is een vrij logisch stappenplan, waarin we respectievelijk lichamelijke behoeften, veiligheid, sociaal contact, waardering en zelfontplooiing tegenkomen. Het is te wijten aan de huidige tijdsgeest, dat er een eigentijdse zesde stap is bijgekomen. De officieuze ‘Maslow-piramide 2.0’ circuleert namelijk al een tijdje op het wereldwijde web, waarbij ‘WiFi’ inmiddels tot eerste basisbehoefte is gebombardeerd, nog voor eten, drinken en slapen.
Hoewel ieder normaal functionerend mens zal begrijpen dat we wel degelijk eerst eten, drinken en slaap nodig hebben om überhaupt maar te kunnen genieten van WiFi, geeft bovenstaand gegeven wél aan hoe het staat met de behoeftenverhoudingen van nu. Communicatie is makkelijker, directer maar bovenal kwetsbaarder dan ooit geworden. Neem WhatsApp. Niet reageren maar wel een app hebben gelezen geeft blijk van desinteresse, waarbij de context en interpretatie van beide partijen een gevaarlijke spelbreker kan zijn. Daarnaast maken we tegenwoordig ook massaal gebruik van apps als TripAdvisor. Dé plek waar we aan de hand van recensies over hotels, restaurants of vakantiebestemmingen kunnen zien hoe deze door eerdere gasten bekritiseerd zijn. Zelfs bij de online aankoop van een willekeurige bladblazer wordt er tegenwoordig verwacht dat je een recensie achterlaat over de bevindingen van het product en de dienstbaarheid van de site.
Waar we voorheen met name gebruik maakten van constructieve mond-tot-mond reclame, kunnen we nu inmiddels spreken van een destructieve app-tot-app reclame. Het hebben van een mening over iets of iemand is hierdoor behoorlijk onder druk komen te staan en heeft ingeboet aan oprechtheid en objectiviteit. De waarde van een persoonlijke mededeling, waarbij we iemand recht in de ogen keken, is tegenwoordig ingekapseld tot een klinisch berichtje zonder enige gevoelsuitdrukking. Het kunnen aanschouwen van een bepaalde lijfelijke emotie is inmiddels verdrongen door het plaatsen van een of meerdere ‘emoticons’ in een app, die treffend aangeven hoe het is gesteld met onze huidige vorm van communiceren en oordelen.
Een kwalijk gevolg van deze communicatieverharding is dan ook dat de waarde van een mens en een product dichter naar elkaar lijken toe te groeien. Een voorbeeld hiervan is de nieuwste app ‘Peeple’. Dit is een app waarin wij (‘de mensen’) elkaar kunnen gaan beoordelen op bijvoorbeeld uiterlijk en gedrag en een aantal sterren of cijfers hieraan kunnen koppelen, al dan niet voorzien van zinvol commentaar. Net als de recensie die ik mocht schrijven over de online aangeschafte bladblazer (‘het product’), zeg maar. De app moet gaan zorgen voor een sociaal veiligheidsgevoel. Mensen blijken elkaar namelijk positiever te beoordelen, wanneer ze zelf een positieve beoordeling hebben ontvangen. De app sluit daarnaast feilloos aan bij het huidige dagelijkse leven waarin we alles en iedereen be- en veroordelen. Dat deze app er zou gaan komen is dan ook niet vreemd. De verontwaardiging van mensen die schande spreken van zo’n mensonterende beoordelingsapp, des te meer. Ik vind dat een beetje hypocriet.
