Het zijn de plekken waar men de passie en beleving ervaart van de persoonlijke benadering en het produkt. Waar diversiteit in overzichtelijke thema’s wordt aangeboden, in een sfeer waarin de klant en het aanbod op de eerste plaats staan. Waar creativiteit, daadkracht en passie met elkaar verweven zijn. De ‘concept stores’ schieten als paddenstoelen uit de grond. Slimme ondernemers en trendwatchers weten dat hierin de toekomst ligt. Mensen gaan weer op zoek naar persoonlijkheid en echte contacten. Het idee dat online alles te koop is, geeft namelijk steeds minder voldoening en zorgt voor vervlakking. In de zoektocht naar eigenheid, verkiest men de tastbare beleving van een produkt boven de afstandelijke, schreeuwerige websites. De digitalisering lijkt hierbij een pas op de plaats te gaan maken.

Wat als we deze kentering nu eens doortrekken naar het onderwijs?

Het lijkt misschien een onwaarschijnlijke vergelijking, maar wanneer we de tendens in het huidige onderwijs gaan vergelijken met de baanbrekende visie van de opkomende concept stores in ons land, dan zien we dat deze regelrecht indruist tegen de hedendaagse onderwijsbeleving in Nederland. Al meerdere kabinetten achter elkaar probeert men namelijk van het onderwijs een stabiele factor te maken, die vooruitstrevend en succesvol moet gaan worden. Helaas is het tegendeel telkens het geval en worden onderwijsgevenden en studenten belaagd met haast onmenselijke visies, plannen en overeenkomsten die kant noch wal raken en merendeels een ondoeltreffend en tegenwerkend effect hebben.

Het is een kille manier van quasi klantgerichtheid en ideeën willen uitwerken in het kader van beter, duidelijker en klantvriendelijker onderwijs. Er worden om de haverklap baanbrekende wetten (concepten?) gelanceerd (waaronder invoering van het Passend Onderwijs, afschaffing van de basisbeurs en het ontwikkelen van Platform Onderwijs 2032), dubieuze strategieën bedacht (bijvoorbeeld verplicht opgelegde pestprogramma’s die later toch weer niet verplicht blijken te gaan worden), bijna onrealiseerbare normen opgelegd (1040 bleek een heilig getal te zijn, later toch weer niet), kloven geslagen (laten excelleren van excellente leerlingen als prioriteit) en potentiële Sinterklaaskadootjes uitgedeeld (laatste update: Samsom wil tien miljard extra uittrekken voor het onderwijs!). Het maakt het onderwijs geregeld in zijn algemeenheid tot een marionettenpop waarvan de draadjes doorgeknipt (dreigen te) worden. Alle zekerheden lijken hierbij te verdwijnen.

Daarnaast wordt er steeds meer ingezet op een afstandelijkere onderwijsbeleving, mede door de tsunamisering van digitale middelen in het onderwijs. Een pretentieus en onontkomelijk gegeven dat lijkt te pleiten voor een volledige digitale wereld in de nabije toekomst, waar het onderwijs volledig in lijkt op te gaan. Beeldschermen, apps en digitale leeromgevingen lijken het totale onderwijsveld vanaf groep 1 te gaan domineren. Leren uit boeken is not done, lijkt zelfs denigrerend te worden tegenover de leerlingen van nu. Toch horen we hier en daar al geluiden van een digitale verzadiging en wordt erkend dat resultaten niet aantoonbaar beter worden door deze innovaties. Ouders en leerlingen willen daarnaast gehoord én gezien worden. Zoeken juist de erkenning en bevestiging door middel van echte contacten, zonder tussenkomst van een beeldscherm of een smartboard. De persoonlijke benadering, de menselijke interactie, zal uiteindelijk onmisbaar blijken.

Laten we dan ook hopen dat de concept stores hierbij een metafoor kunnen gaan worden voor de maatschappij in zijn geheel en het onderwijs in het bijzonder. Waarbij creativiteit, daadkracht en passie centraal staan en prioriteit hebben om het onderwijs eindelijk de rust en aandacht te geven die het verdient én nodig heeft. Dit alles in een sfeer waarin de leerling en de docent op de eerste plaats staan. Een goed concept was namelijk nog nooit zo gewenst als nu.

© Nationale Onderwijsgids / Pascal Cuijpers