Regelmatig krijg ik onverwachte opdrachten en kom ik de meest uiteenlopende mensen tegen. Een paar weken geleden bijvoorbeeld. Ik mocht voor de VU met grote groepen vwo-leerlingen praten over hun droombaan. Een aantal leerlingen had prachtige ideeën over hun toekomst. Twee filmmaaksters, een advocaat voor winkeldieven, musicalsterren, piloten, aankomende multinationals en een arts bij Artsen zonder Grenzen. Veel hotelmanagers in warme landen die weinig wilden werken en veel verdienen. Een groot aantal had geen idee en het leek ze ook niet te interesseren. De toekomst ligt open voor ze.
Ik vroeg ze naar hun talenten. De meeste wisten het niet en hadden daar nog nooit over nagedacht. Ik was verbaasd. Op school was dat nooit met ze besproken. Ook een docent die erbij was, moest toegeven dat het onderwerp op school in geen enkel vak voorkomt. Vroeger kwam dat al niet ter sprake, maar ik dacht dat het nu toch wel een belangrijk thema zou zijn op scholen.
Ik dacht aan één van mijn cliënten. Marijke was zesentwintig jaar en werkte als juridisch medewerker bij een bedrijf. Ze was overspannen geweest en keerde nu terug in het arbeidsproces. Ik vroeg wat oorspronkelijk haar droom was. Na veel aandringen durfde ze te zeggen dat ze danslerares wilde worden. Dat was nu niet meer mogelijk omdat ze te oud was en bovendien zou ze nooit voor een groep durven staan. Haar ouders vonden het belangrijk dat ze rechten ging studeren en dat had ze braaf gedaan.
Nu zat ze ermee. Ze was niet gelukkig in haar huidige werk en ze had het gevoel dat ze haar ouders dankbaar moest zijn omdat zij haar studie hadden betaald. Ook aan haar werkgever was ze loyaal. Ze hadden haar de kans gegeven om carrière te maken. Dus nu kon ze niet weg. Uiteindelijk is ze aerobicsteacher en jazzballetlerares geworden. Na een hoop zenuwen en doorzetten, staat ze nu elke dag voor een groep.
Als je werk doet dat niet bij je past, kan dat een bron voor een burn-out zijn. Iemand schreef me dat het ook een aanslag veroorzaakte op haar hele gezin. Omdat haar man voortdurend mokte en ongelukkig was.
Nog een voorbeeld. Een vrouw van vijfendertig had een prachtige baan bij een bank. Toen ik haar vroeg waar haar hart lag, zei ze dat ze eigenlijk liever een bloemenzaak had gehad. Ze is gaan studeren, want dat is nog een hele studie en nu heeft ze haar bloemenzaak. Een andere juridische medewerker heeft chronische nekklachten. Gek genoeg heeft hij er geen last van in de vakantie. Hij weet dat hij niet doet wat hij eigenlijk in zijn hart wil. Hij zou veel meer met mensen willen werken. Bijvoorbeeld met ouderen of kinderen. Hij is zesentwintig jaar, dus nog jong genoeg om te switchen. Maar hij doet het niet. Hij speelt liever op safe. Nu weet hij dat hij elke maand zijn salaris krijgt. Hij is pas getrouwd en heeft net een nieuw huis. Hij is zelfs aan zijn nek geopereerd. Dat is symptoombestrijding. Hoe ver moet hij gaan voor hij zijn hart gaat volgen?
Velen durven het niet aan om te kiezen voor wat er werkelijk in ze zit. Als ze het al weten. Er zijn duizenden redenen te bedenken waarom het niet kan. Ik heb ze allemaal gehoord. Te oud, te jong, de arbeidsmarkt, te veel risico, weer moeten studeren, te weinig of teveel opleiding en het al oude: “Dat kan ik niet…”
Als we straks tot ons zeventigste moeten werken, kunnen we dat maar beter doen op de meest prettige manier. De arbeidsmarkt? Toen ik begon, had ik geen idee over arbeidsmarkten en economie. Ik begon, naïef als ik was. Nu hoor ik dat in die tijd de economie heel slecht was. Als ik het had geweten, was ik misschien niet begonnen en had ik het als reden gebruikt het niet te doen. Te weinig opleiding? Kan, maar er zijn talloze mogelijkheden je te scholen en soms blijkt dat datgene wat je het liefste wil, al in je zit.
Neem de vrouw die na haar veertigste weer ging werken. De kinderen waren groot en zij had geen opleiding. Zelfs geen huishoudschool afgemaakt. Ze wist dat ze goed kon verkopen en liet zich niet weerhouden. Nu werkt ze voor een groot bedrijf als accountmanager. Ze heeft allerlei trainingen via het bedrijf gevolgd en doet het werk dat ook universitair opgeleiden doen. De omzetten die ze haalt doen niet onder voor haar collega’s.
Vanaf ons kind zijn krijgen we te horen van ouders, leraren, vrienden, hoe we zouden moeten denken over onszelf. We leren te denken hoe we zouden moeten zijn. Wie we werkelijk zijn is onze zoektocht in het leven. Over het algemeen switchen we van: hoe wij denken wie moeten zijn naar: wie men denkt dat we zijn en we passen ons aan. Af en toe hebben we momenten dat we totaal op onze eigen lijn zitten. Dat we helemaal onszelf zijn. Dat zijn de momenten waarin we genieten van wat we doen en wie we zijn. Als we energie voelen stromen en de inspiratie door ons heen gonst. Als we dansen of tekenen of als we het werk doen waarvan we houden. Iedereen heeft eigen talenten en passies. Op het moment dat we bewust gaan kiezen voor dat waar we helemaal onszelf kunnen ontplooien, komen we steeds vaker in onze eigen stroom.
Af en toe werk ik met mensen die er heel vaak naast zitten en maar enkele momenten in hun leven hebben dat ze op hun eigen lijn zitten. Als iemand dat ontdekt, kan dat heel schokkend zijn. Zoals de vrouw die erachter kwam dat ze ook in haar huwelijk constant naast de lijn zit en niet leeft zoals ze wil leven. Ze gaat bijvoorbeeld niet naar de sportschool omdat haar man dat ongezellig vindt. Ze ziet haar oude vriendinnen niet meer omdat manlief haar liever voor zich alleen heeft.
Soms weten we niet welke talenten we hebben en komen we er door toeval achter. Tijdens een politietraining “leren begeleiden” was er een man die de hele tijd een zware blik en een wat openhangende mond had. Als hij wat zei, was het op klagende toon. Hij voelde zich aan alle kanten gepakt door de organisatie. Wie schetst onze verbazing toen deze man bij het houden van een presentatie zich ontpopte tot een inspirerende, vrolijke en zeer kundige presentator. Hij straalde iets totaal anders uit tijdens de presentatie. Ik vroeg of hij dit al vaker had gedaan? Nooit, dit was de eerste keer. “Weet je dat je een talent hebt om les te geven?” vroeg ik. Daar had hij nooit over nagedacht. Vanaf die tijd was hij geïnteresseerd, deed volop mee. Zijn ogen straalden en zijn mond bleef dicht en jawel, hij werd opleider bij de politie.
Bewustwording kan gevaarlijk zijn en komt vaak pas op het moment dat je al overspannen bent of een burn-out hebt. Je hele wereld kan opeens duidelijk worden. Dat is soms pijnlijk. Het kan ook een nieuwe start zijn. Waarom zie je al die obstakels om dat te doen wat je werkelijk wilt? Waar ben je bang voor? Wat kan er gebeuren? Zijn we bang voor geluk. Dat is te mooi om waar te zijn. Werken hoort zwaar te zijn, anders is het geen werk, dan is het spelen. Na vierenvijftig vreselijke baantjes heb ik nu prachtige gesprekken met mensen en daar krijg ik dan voor betaald, terwijl ik er zelf van geniet. Dat is het ultieme spelend werken. Als je voor jezelf kiest, kan er een wereld voor je opengaan. Zoals de twee vrouwen die een paar jaar na hun vijftigste voor zichzelf zijn begonnen. Het loopt als een trein. Nog een andere vriendin van vijfenzestig, zij is begonnen met geweldige muzieklessen te geven waar ze veel voor wordt gevraagd. Het is dus nooit te laat.
Tips:
- Doe je ogen eens dicht en denk aan momenten in je leven dat je genoot van wat je deed en je je helemaal overgaf aan het moment. Momenten van totale inspiratie.
- Wat deed je toen en hoe?
- Wat waren de omstandigheden?
- Hoe voelde het? Ga helemaal in het gevoel.
- Schrijf zoveel mogelijk van die momenten op en zie het patroon. Dat wat je tegenkomt is wat je nodig hebt om terug te komen bij wie je werkelijk bent. Dus zorg dat je dat soort momenten voor jezelf creëert.
Marja Ruijterman is al 24 jaar trainer en coach in communicatie en stresspreventie. Ze geeft workshops en lezingen over deze onderwerpen en ze schreef twee boeken: Placebo's en fluitende fietsen en Niets meer te bewijzen. Meer informatie over workshops en lezingen van Marja of het bestellen van haar boeken via www.marjaruijterman.nl.
Bovenstaande column verscheen al eens eerder op de Nationale Onderwijsgids. Wegens de zomerperiode brengen we enkele bijdragen van onze auteurs, die nog steeds actueel en/of inspirerend zijn, opnieuw onder de aandacht.
