Chronische stress

Ik dicht een belangrijke verklaring toe aan de toename van kinderen die chronische stress ervaren. Toch zou niemand zonder stress overleven. Goede stress helpt namelijk te beschermen tegen gevaar maar ook om beter te presteren bij een examen. Het is wat wij voelen bij het kijken naar een spannende sportwedstrijd of thriller. Na afloop verdwijnt het weer vanzelf.

Anders is het met chronische stress bijvoorbeeld veroorzaakt door de toegenomen prestatiedruk, regelmatig getuige zijn van huiselijke geweld, opgroeien in armoede, een vechtscheiding of in de luwte leven van ouders die zelf veel stress ervaren. Kinderen betalen hiervoor een hoge prijs. Deze vorm van stress blijft niet een paar dagen, maar vaak weken, maanden en soms zelfs jaren.

Flight, Fight of Freeze 

Het lichaam maakt als reactie hierop onder andere het stresshormoon cortisol aan. Dit werkt als een domino-effect. Het zorgt ervoor dat het lichaam permanent in de FIight, Flight of Freeze stand blijft staan. Het gevolg daarvan is dat de hogere delen van het brein, de hippocampus en de prefrontale cortex, hun werk niet goed meer kunnen doen.

De prefrontale cortex speelt een belangrijke rol bij de executieve functies zoals kunnen classificeren, plannen, logisch denken, vergelijken, relaties leggen en nauwkeurig kunnen zijn. De hippocampus bij geheugentaken: het opslaan en terughalen van (nieuwe) kennis en de ontwikkeling van ruimtelijke oriëntatie. Allemaal onmisbaar bij het (voorbereidend) rekenen!

Leer symptomen herkennen

Kinderen zijn erbij gebaat als leerkrachten symptomen en oorzaken van chronische stress herkennen. Het aanleren van technieken voor stressreductie zoals het bevorderen van beweging en het aanleren van zelfregulatie vaardigheden helpt het de hogere delen van het brein van het kind weer actief te worden zodat het weer tot rekenen komt!

Een mooi begin is het inrichten van een hoek in de klas waar kinderen zich kunnen terugtrekken en tot rust kunnen komen. Met muziek om naar te luisteren, een schommelstoel en materialen die het contact met het lichaam bevorderen als kinetisch zand, klei of lapjes met verschillende structuren. Maar misschien ook wel een hele wand in de gang met allerlei sensomotorische materialen. In Amerika maken “Sensory Walls” al een vast onderdeel uit van de inrichting van een Traumasensitieve School.

Chronische stress is echt een heel “fout vriendje”. Een “silent killer!” Ontvrienden neemt zelden de oorzaak van de stress weg. In beweging leren komen en jezelf kunnen kalmeren wel!

Mary Mijnlieff  is als orthopedagoog specialist op het gebied van rouw en trauma en in staat om leer- en gedragsproblemen te onderscheiden van problemen die ontstaan na een traumatische gebeurtenis. Haar motto is: “Kinderen leren zich te verbinden, met zichzelf en met hun omgeving”.

© Nationale Onderwijsgids / Mary Mijnlieff