Vanuit je studententijd overstappen naar de wereld van werk. De een ziet er naar uit, de ander ligt er wakker van. Voor studenten met een ‘beperking’, die toch al twijfelen aan een carrière, is het vaak een nachtmerrie. Bart de Bart was zo’n student. Door gezondheidsproblemen verliepen zijn schooljaren moeizaam. Tijdens zijn studie bestuurskunde/overheidsmanagement maakte hij zich al zorgen over de dreigende afstand tot de arbeidsmarkt. Hij startte een actiegroep, waar in 2012 een eigen onderneming uit voortkwam: SWOM – Studeren en Werken op Maat. Dankzij het maatwerk van SWOM vinden jaarlijks honderden studenten met een beperking een passende werkomgeving. Bart de Bart, Judith van Kesteren en Illya Velleman vertellen hun verhaal.
Judith van Kesteren is geboren met het syndroom van Ehlers-Danlos (EDS) dat afwijkingen aan het bindweefsel veroorzaakt. Gevolg: pijn, vermoeidheid en veel momenten waarop het lichaam niet wil. “Mijn ziekte verloopt grillig,” vertelt Judith. “In mijn schooltijd zat ik vaak ziek thuis, of ik lag in het ziekenhuis. Het standaard onderwijs is daar niet op ingesteld. Ik paste niet in het plaatje, maar moest mee met de trein. Je wilt niet dat anderen je lastig vinden en verbergt je pijn.”
“Toen de Onderwijsinspectie erachter kwam dat ik te weinig op school aanwezig was, werd ik doorverwezen naar het bijzonder onderwijs. Eindelijk mocht ik mijn eigen tempo bepalen en vond ik begrip en ondersteuning bij leerkrachten. Zo haalde ik toch mijn vwo-diploma, op mijn twintigste. Mijn studententijd verliep wel plezierig. Ik heb er negen jaar over gedaan! Van het idee dat ik moest gaan solliciteren had ik slapeloze nachten.”
Op eigen kracht vond Judith een droombaan voor acht uur per week bij de Tiele-Stichting in Den Haag (boekwetenschap). Niet genoeg om van rond te komen en andere sollicitaties liepen op niets uit. Op aanraden van de Radboud Universiteit meldde ze zich aan bij Studeren en Werken op Maat (SWOM) in Den Haag, de onderneming van Bart de Bart. Tijdens de intake werd ze naar eigen zeggen ‘binnenstebuiten gekeerd’. Ze deed een persoonlijkheidstest en haar profiel werd aan diverse werkgevers aangeboden. Dat resulteerde in een tweede droombaan bij het Atelier Rijksbouwmeester. Daar doet ze nu zestien uur per week onderzoek naar de vroegste geschiedenis van het Binnenhof.
‘Een geweldig gevoel’
Judith is dolgelukkig met de combinatie. “Dat ik serieus mee mag en kan doen, in mijn eigen vakgebied, is een geweldig gevoel. Dat geeft zelfvertrouwen. Er wordt rekening gehouden met mijn mindere momenten. Dat we na corona hybride gaan werken, is voor mij een uitkomst. Zo kan ik mijn energie nog beter verdelen en mijn rustmomenten pakken als mijn ziekte me daartoe dwingt. Ik heb veel geluk gehad.”
Bart de Bart, oprichter van SWOM, herkent zich in Judiths verhaal. Ook zijn schooltijd verliep door gezondheidsproblemen stroef. Zijn ouders hielden hem bij de les, maar hij weet dat het anders had kunnen lopen. “Het maakt heel veel uit waar je wieg heeft gestaan,” zegt hij. “Er is wel hulp, maar die is betuttelend, niet afgestemd op hoger opgeleiden. Bij SWOM praten we bewust niet over ‘beperkingen’, maar over kansen waar je zelf keihard voor moet werken.”
‘De nood is écht hoog onder studenten’
In zijn studietijd zette Bart een actiegroep op om de aandacht te vestigen op de kloof tussen studeren en werken. Er kwam zoveel respons dat hij een methodiek voor integrale coaching en een businessmodel ontwikkelde. In 2012 richtte hij SWOM op, die hij om redenen van transparantie onderbracht in een stichting. De SWOM-methode focust op talent en competenties en vereist honderd procent commitment van alle partijen. De aanpak is effectief, de onderneming groeit snel. Met dertig collega’s, vooral pedagogen en HR-specialisten, begeleidt SWOM jaarlijks zo’n driehonderd studenten naar een volwaardige positie op de arbeidsmarkt.
Het gaat om vacatures bij een groeiend aantal partnerbedrijven die zich inzetten voor een inclusieve arbeidsmarkt en functiegerichte internships (werken en leren) toevertrouwen aan SWOM. De begeleiding, gericht op professionele en persoonlijke ontwikkeling, is zeer intensief. Op dit moment kan SWOM de bemiddelingsaanvragen van studenten nog nét bijbenen. COVID-19 doet de vraag radicaal toenemen. Bart: “Corona legt de kwetsbaarheid van veel hoger opgeleide jongeren bloot en verkleint de gêne rond het vragen van hulp. De nood is echt hoog onder studenten.”
‘Mijn schooljaren waren eenzaam’
Aanvragen komen in toenemende mate van studenten met een ggz-gerelateerde problematiek. Die trend begon een paar jaar geleden. SWOM is vaak een laatste strohalm. Dat gold onder anderen voor Illya Velleman die in 2018 aanklopte bij SWOM. Hij had al een record aan sollicitaties achter de rug. “Solliciteren is voor mij een nachtmerrie,” vertelt Illya. “De stress slaat toe, ik begin te stotteren en te stamelen en sta letterlijk doodsangsten uit. Iedereen zoekt werknemers met goede sociale vaardigheden. Dat is een plaatje waar ik niet in pas.”
Op zijn negende werd bij Illya het syndroom van Asperger gediagnosticeerd. Hij wist dat hij ‘anders’ was dan anderen. Door zijn sociale angst was zijn middelbare schooltijd eenzaam. Hij voelde zich buitengesloten, een ‘social outcast’. Zijn VMBO-T-opleiding strandde. Een mbo-opleiding Interactieve Mediavormgeving lukte wel. Maar een baan vinden in zijn vakgebied? Vergeet het maar.
“Ik liep rond met het idee dat betekenisvol werk voor mij niet was weggelegd. Omdat ik absoluut niet in de bijstand wilde belanden, heb ik ruim vier jaar in een brasserie gewerkt. Als afwasser. Niet ideaal, maar ik had in ieder geval mijn eigen inkomen en kon mijn sociale vaardigheden blijven oefenen.”
Eind 2018 kwam Illya via een tip in contact met SWOM. Na de stevige intake begon de zoektocht naar een inclusieve werkplek. Het duurde even, maar de uitkomst overtrof zijn verwachtingen. Sinds september 2019 heeft hij werk als mediavormgever bij Dow Chemicals. Het werk- en coachingtraject resulteerde in een vaste baan. Voor het leven, wat hem betreft.
Illya: “Ik geniet met volle teugen van mijn werk. Het heeft mijn leven veranderd. Binnenkort verhuis ik naar een eigen woning in Sas van Gent. Een mijlpaal die ik zonder deze baan nooit had bereikt. Ik ben ontzettend goed geholpen en daar ben ik dankbaar voor. Ik verzorg tegenwoordig zelfs trainingen en presentaties voor collega’s. Geloof me, dat is een overwinning voor iemand met mijn sociale handicap!”
Door: Nationale Onderwijsgids / Ton Hilderink
