Een systematische literatuuranalyse van eerder uitgevoerd proefdieronderzoek stelt onderzoekers in staat de kwaliteit en relevantie van hun eigen onderzoek te verbeteren. En dat is niet het enige voordeel. Uit een casestudie van ZonMw naar 8 jaar financiering voor systematic reviews, blijkt dat onderzoekers ook anders zijn gaan kijken naar proefdieronderzoek. En ze zijn zich bewuster geworden van de verantwoording en uitvoering van proefdieronderzoek. Dit meldt ZonMw.
Een systematisch literatuuronderzoek of systematic review geeft onderzoekers een gedegen en volledig overzicht van alle literatuur op het terrein van hun onderwerp. Uit literatuuronderzoek blijkt namelijk dat er nog geregeld een verkeerd diermodel (bijvoorbeeld verkeerde stam) voor een onderzoeksvraag wordt gebruikt. De systematic reviews hebben ook invloed op de uitvoering en rapportage van het proefdieronderzoek. Onderzoekers die zo’n literatuuronderzoek uitvoerden, leggen bijvoorbeeld beter de kenmerken van dieren vast, rapporteren beter over de huisvesting, de gekozen behandeling en de rechtvaardiging van de keuze van het diermodel.
Impact op de onderzoekers en hun vakgebieden
Onderzoekers die een systematic review uitvoeren met ondersteuning van SYRCLE (Systematic Review Centre for Laboratory Experimention, Radboudumc) kregen ook de kans om hun wetenschappelijke en interpersoonlijke vaardigheden verder te ontwikkelen. Ze keken na afloop vaak kritischer naar de kwaliteit en de ethische implicaties van hun eigen onderzoek en naar het preklinisch onderzoek in het algemeen. Ook collega’s en vakgenoten profiteerden van hun inzichten en kennis, zodat veranderingen in werkwijzen van onderzoeksteams mogelijk werden. In sommige gevallen leidde dit ertoe dat er geen diermodellen meer werden ingezet en was er meer oog voor proefdiervrije innovaties.
Conclusie
Systematische literatuuranalyses voor proefdieronderzoek hebben een grote meerwaarde voor proefdieronderzoek en ander onderzoek. Ze dragen bij aan een grotere bewustwording rond betere kwaliteit van de opzet, uitvoering en rapportage van het onderzoek en de noodzaak tot grotere relevantie van onderzoek met proefdieren voor de mens. Onderzoekers die zo’n literatuuranalyse uitvoeren worden zich bewuster van de implicaties van proefdieronderzoek en proefdiervrije innovaties. Dit heeft bovendien een breder effect, naar bijvoorbeeld hun collega’s maar ook de vakgebieden waarin ze werken, zowel nationaal als internationaal.
Succes uitbouwen
De betrokken onderzoekers adviseren om ook afgestudeerden en promovendi toe te laten tot de financiering en de begeleiding door SYRCLE en kleine tot grote (met 10.000 of meer papers) systematic reviews mogelijk te maken. Daarnaast zou de module in de komende jaren voortgezet moeten worden met meer diverse financieringsmogelijkheden.
Door: Nationale Onderwijsgids
