Binnen onderwijs en hulpverlening krijgen docenten, hulpverleners, (zorg)coördinatoren, intern begeleiders, gedragsdeskundigen en andere stafmedewerkers te maken met lastige vraagstukken. Vaak zijn dit kwesties die al een tijdje spelen en waarvoor allerlei oplossingen zijn uitgeprobeerd. Bijvoorbeeld het voorkomen van vroegtijdige schooluitval of het effectief bepalen van de inzet van jeugdhulp. Dat zorgt voor onvrede in het team, de leiding en cliënten. Op welke manier kan onderzoek bijdragen aan het oplossen van deze vraagstukken? En hoe kan een beroepsbeoefenaar effectief praktijkgericht onderzoek verrichten? Jan Sanne Mulder verdedigt op vrijdag 10 september 2021 om 16.00 uur zijn proefschrift 'Van binnenuit: Onderzoekend omgaan met lastige vraagstukken in onderwijs en hulpverlening' aan de Open Universiteit in Heerlen. Dit meldt de Open Universiteit.
Complexe vraagstukken in de beroepspraktijk van onderwijs en hulpverlening ontstaan uit de dagelijkse praktijk van de betrokkenen. “De beroepsbeoefenaar is zelf één van die betrokkenen en daarmee ook onderdeel van het probleem”, stelt Jan Sanne Mulder. “In complexe vraagstukken zijn oorzaken en gevolgen niet goed van elkaar te onderscheiden. De vraagstukken spelen daarnaast op meerdere niveaus van de organisatie. Er ontstaan daarbij verschillende en verschuivende opvattingen over wat precies het vraagstuk is. Lastige vraagstukken kunnen echter succesvol aangepakt worden door de analyse en aanpak ervan gelijk te laten lopen. De dagelijkse onderlinge wisselwerking dient daarbij het startpunt van de aanpak te zijn.” Jan Sanne Mulder ontwikkelt in zijn proefschrift een onderzoeksmethode die professionals in onderwijs en zorg steunt bij het oplossen van hun lastige vraagstukken. Hij noemt die onderzoeksmethode actoronderzoek.
Actoronderzoek als wetenschappelijke benadering van complexe vraagstukken
Bij het oplossen van een complex vraagstuk in de beroepspraktijk heeft de docent of hulpverlener de rol van wetenschappelijk onderzoeker. “Als insider researcher onderzoekt hij of zij het probleem van binnenuit. Een insider researcher heeft bij het zoeken naar een oplossing voor een lastig vraagstuk te maken met andere betrokkenen, zoals collega’s, leidinggevenden, cliënten, ketenpartners en toezichthouders. Die andere betrokkenen hebben ook opvattingen over dat lastige vraagstuk. Door de onderlinge wisselwerking te beïnvloeden, veranderen ook de opvattingen over het vraagstuk.”
Binnen het actoronderzoek is de professional bewerker van die onderlinge wisselwerkingen tussen bij het vraagstuk betrokken actoren. De insider researcher beïnvloedt daarmee de sociale situatie waarin het lastige vraagstuk zich voordoet met een wetenschappelijke systematiek. Het doel van deze benadering is een integrale verandering van het handelen van de betrokkenen. Het actoronderzoek is getest door masterstudenten die in het onderwijs of jeugdhulpverlening werkzaam zijn. Deze test heeft geleid tot een verbeterde versie van actoronderzoek. Een volgende stap is deze verbeterde versie opnieuw in de beroepspraktijk te testen.
Door: Nationale Onderwijsgids
