De wetenschappelijk inspiratie voor Maike Warrink, directeur vakschool Het Diekman in Hengelo

“Toen ik als directeur van Vakschool het Diekman startte bij het Stedelijk Lyceum in Enschede, was de school volop in beweging. Al snel stortten we ons op het thema leiderschap. Alle leidinggevenden zijn geschoold in de principes van Effectief Leiderschap van Zenger en Folkman door Marghareth de Wit (2020). Dit onderzoek laat zien welke impact ons leiderschap, via medewerkersbetrokkenheid, ouders en leerlingen, heeft op de leerresultaten.

Het belangrijkste inzicht dat deze trainingen mij gaven is om het accent te verschuiven van zwaktes naar sterktes. Terwijl ik me altijd heb gefocust op dingen die beter of anders moesten als ik weer eens een functioneringsgesprek ging voeren of onderging, blijkt uit het onderzoek van Zenger en Folkman dat de impact vele malen groter is als je je sterktes ontdekt en je hierop gaat focussen in je ontwikkeling.

Inmiddels hebben alle leidinggevende in onze scholen deze nieuwe aanpak onder de knie. De positieve benadering van ontwikkelen geeft een enorme boost aan de gesprekken die we voeren, waarbij we kunnen uitleggen dat we dit doen op basis van wetenschappelijk onderzoek.

Marghareth de Wit is ook auteur van het boek Making Shift Happen, waarin ze praktijk en wetenschappelijke studies over hoe je de impact van je leiderschap kunt vergroten met elkaar verbindt. Denk aan de principes van Laloux over het bevorderen van zelfsturing in organisaties door verantwoordelijkheden zo laag mogelijk neer te leggen. En aan Peter Drucker die ons met de stelling ‘Culture eats strategy for breakfast’ laat zien dat we wel een mooie strategie op papier kunnen zetten maar dat we toch ook zullen moeten investeren in cultuurverandering. Allerlei verbindingen die in dit boek gelegd worden bieden mij dagelijks houvast in de jungle van het leidinggeven aan een lerende organisatie. Gaat dit altijd goed? Nee, zeker niet, maar we worden ons wel steeds bewuster van wat wel en niet werkt.”

Bron: de Wit, M (2020). Making SHIFT Happen - Regisseren van impact. Amsterdam University Press:  Amsterdam.

De wetenschappelijke inspiratie van Leen Ruijgrok, onderwijsadviseur bij Driestar educatief

“Gelijke kansen en onderwijsachterstanden is een van de thema’s waar ik me in mijn werk mee bezig houd. Ik help scholen bij het opstellen van plannen om achterstanden te verminderen c.q. weg te werken en gelijke kansen te bevorderen. Het is belangrijk dat de acties die scholen uitvoeren op dit terrein effectief zijn. Op dit moment begeleid ik een verbeterproces in een zomeracademie voor leerlingen met een onderwijsachterstand in het primair onderwijs gevestigd in een middelgrote stad.

In dit proces hebben we veel gehad aan de review van Kortekaas-Rijlaarsdam, Turkeli, de Vries, Ehren, & Meeter (2020). Deze literatuurreview laat zien welke inhaal- en ondersteuningsprogramma’s effectief zijn en geeft ook tips voor de uitvoering van deze programma’s.

 De zomeracademie huurt leerkrachten in om het onderwijs vorm te geven. Het artikel geeft aan dat professionalisering van leerkrachten een van de meest effectieve interventies is. Met name leerkrachttrainingen die gericht zijn op het pedagogisch en didactisch handelen van leerkrachten, en trainingen die gericht zijn op specifieke vaardigheden, zoals leesvaardigheden, zijn effectief. Daarom is afgesproken dat we een opleidingsprogramma opstellen voor de leerkrachten van de zomeracademie.

Kortekaas-Rijlaarsdam et al. (2020) schrijven dat het belangrijk is om uitdagend onderwijs aan te bieden met activerende werkvormen en om het onderwijs af te stemmen op de specifieke achterstanden van leerlingen. Het pedagogisch en didactisch handelen van de leerkrachten van de zomeracademie is daar nu op gericht. In het opleidingsprogramma krijgen deze thema’s nu meer aandacht.”

Bron: Kortekaas-Rijlaarsdam, A.F., Turkeli, R., de Vries, N., Ehren, M.C.M., & Meeter, M. (2020). Effectiviteit van inhaal- en ondersteuningsprogramma’s om onderwijsachterstanden in te halen: een eerste overzicht van internationale en Nederlandse literatuur. https://www.researchinstitutelearn.nl/wp-content/uploads/2020/08/Effectiviteit-van-inhaal-en-ondersteuningsprogramma%E2%80%99s-om-onderwijsachterstanden-in-te-halen-2.pdf

De wetenschappelijke inspiratie van Marianne Mink, directeur Mgr. Bekkerschool in Delft

“Op onze basisschool wordt hard gewerkt aan de verwezenlijking van toekomstbestendig onderwijs. Daarvoor gaan we onze leerlingen een vorm van concept-gedreven onderzoekend leren aanbieden. Dit betekent dat leerlingen leren door vanuit sleutelconcepten - waaronder functie, verantwoordelijkheid en verband - vragen te formuleren over de leerstof die zij zich eigen moeten maken.

Bovendien hebben we, na de eerste scholensluiting van maart 2020 vanwege corona, besloten om de adaptieve leermiddelen die werden ingezet in het thuisonderwijs in deze nieuwe benadering te integreren. De invoering van onderzoekend leren houdt een grote verandering in. Dat maakt ons extra alert dat het innovatieproces niet leidt tot vermindering van onze onderwijskwaliteit. Als schoolleider ben ik daarvoor eindverantwoordelijk.

Het boek Leading a High Reliability School (Marzano, Warwick, Rains en Dufour, 2018) is mijn leidraad bij het invoeren van deze verandering. Uitgangspunt van dit werk is dat leiders de taak hebben de voorwaarden te creëren zodat hun collega's met succes vorm kunnen geven aan het onderwijs. Als dit effectief gebeurt, ontstaat een hoogbetrouwbare school: een school waarvan het onderwijs constant van hoge kwaliteit is, ongeacht toevalsfactoren als de groep waarin een leerling terechtkomt of de leraar die hij treft.

Het team heeft dus als professionele leergemeenschap (PLG) tijd en middelen nodig om in overleg met elkaar te zorgen voor een schoolcultuur waarin leren de hoofdzaak is, leeropbrengsten de motor van onderwijsverbetering zijn, en waarin het onderwijs aan al onze leerlingen als onze gezamenlijk verantwoordelijkheid wordt gevoeld. 

Ons leiderschapsteam creëert nu voor de PLG de ruimte en voorwaarden om met en van elkaar te leren hoe hoogbetrouwbaar onderwijs te verwezenlijken is. We organiseren zes keer per jaar een studiedag om ons onderwijs te evalueren en te plannen. Daarnaast bekijken we tijdens maandelijkse bouw- team- en leiderschapsteamvergaderingen onze voortgang en initiëren we vandaaruit verbeteringen. Het leiderschapsteam monitort, ondersteunt en denkt in dit proces voortdurend mee met de leerteams.” 

Bron: Marzano, R. J., Warrick, P. B., Rains, C. L. en Dufour, R. (2018) Leading A High-Reliability School. Bloomington, IN: Solution Tree Press