Op de eerste dag staan de strategiebepaling en het delen en opdoen van kennis centraal: op welke manieren kan opbrengstgericht onderwijs worden gerealiseerd? Onder anderen hoogleraar pedagogiek Micha de Winter, Rick Steur van de Inspectie van het Onderwijs en Henk Post van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) geven hun visie op de uitdagingen waar docenten en schoolbestuurders in het vmbo dagelijks mee te maken krijgen.

Dagvoorzitter Dirk van der Spoel vat de doelstelling van het congres samen bij de opening; hij hoopt antwoorden te krijgen op vragen over vernieuwing binnen het vmbo. Vernieuwing die volgens Van der Spoel veel te traag gestalte krijgt.

Ochtend

Formatie en techniek
Allereerst mocht Henk Post, directeur voortgezet onderwijs bij OCW, zijn visie geven op de toekomst van het vmbo. Die is niet per se rooskleurig. Het leerlingenaantal loopt terug, ook omdat ouders hun kinderen vaak pushen om meer algemeen vormend onderwijs te kiezen. Het vmbo kampt met een negatief imago.

Ook is het maar de vraag of het vmbo onderwerp is van de huidige formatiebesprekingen tussen PvdA en VVD. Er moet circa negentien miljard euro bezuinigd worden en onderwijsuitgaven vormen bijna een kwart van de overheidsbegroting. Post vreest dat er ook binnen het onderwijs onvermijdelijk weer klappen gaan vallen.

Daarnaast baart het teruglopende aantal leerlingen die voor techniek kiezen Post zorgen. Die daling is gemiddeld sterker dan de daling in het totaal aantal vmbo-leerlingen. “Techniek moet echt in het regeerakkoord”, zegt Post. Hij wijst er op dat Nederland een ‘maakeconomie’ wil blijven, net als Duitsland, en daar zijn goed geschoolde vakmensen en een betere aansluiting op de beroepspraktijk voor nodig.

Ook de zaal reageert: “Het gaat om wat een leerling in de basisberoepsgerichte leerweg wél kan en niet om wat hij niet kan”.

Powertalks
Tijdens de zogeheren ‘powertalks’ krijgen de congresdeelnemers korte, krachtige presentaties over vmbo-gerelateerde onderwerpen. Zo vertelt lerares Evelien Hoekman over de kansen en uitdagingen die sociale media bieden en Ludo Korsten over de aansluiting tussen vmbo en vervolgopleiding en arbeidsmarkt.

Hoekman laat zien hoe ze succesvol Twitter heeft gebruikt in haar lessen, door leerlingen de lesstof te laten samenvatten in slechts 140 tekens per bericht. Dat werkte en er werd zo druk getwitterd dat de door haar gebruikte hashtag #c14 trending topic werd. Ook onderhoudt ze een netwerk op Facebook met docenten om tot betere, activerende pedagogiek te komen: De Vro(uw)lijke Economen.

Ludo Korsten vertelt over de aansluiting van het vmbo op het vervolgonderwijs en de arbeidsmarkt. Problemen zijn daarbij dat leerlingen zichzelf nog niet goed genoeg kennen, maar hij wijst ook op de verantwoordelijkheid voor een betere doorstroming bij onderwijsprofessionals: ‘We moeten niet alleen over en tegen de leerling praten, maar vooral ook mét de leerling praten”, aldus Korsten.

Maatwerk
De ochtend van de eerste congresdag wordt afgesloten met een lezing van Rick Steur, hoofdinspecteur bij de Inspectie van het Onderwijs. Steur spreekt over de veranderende rol van de onderwijsinspectie. Zo zal de inspectie vanaf 2013 meer ogen hebben voor de eigen kwaliteitszorg binnen scholen en het onderzoek meer risicogericht laten plaatsvinden; waarom is er veel ziekteverzuim op een bepaalde school, of waarom hebben zoveel kinderen een ‘rugzakje’ op de ander?

De onderwijsinspectie wil zelf ook beter gaan communiceren en transparanter opereren. De focus zal zich naast de onderwijsopbrengsten ook meer richten op het onderwijsproces. Een onvoldoende proces kan een school zelfs het predicaat ‘zwak’ gaan opleveren.

Steur zegt in zijn lezing een adept van de Amerikaanse schrijver en onderwijzer Parker Palmer te zijn. Steur deelt zijn visie op het leraarschap. “Een leraar geeft geen les, geeft geen vak, maar geeft zichzef”, citeert Steur Parker.

© Nationale Onderwijsgids / Arend Jan Wonink