We leven in een wereld vol geluid. Geluid dat je kunt horen zolang je werkende oren hebt. Maar er is ook een ander soort geluid. Dit geluid noem ik de stilste stilte. Dat lijkt misschien vreemd, want als iets stil is dan kun je het toch juist niet horen? Jawel, want ook al is het niet vergelijkbaar met het geluid van een langs rijdende auto of het geluid van een stem, stilte is zeker niet geluidloos.

Welk geluid herbergt die stilte dan wel? Voor mij emoties. Tegenwoordig weten wij onze gevoelens steeds beter weg te stoppen onder lagen likes op Instagram, achter glimlachjes of misschien kledingstijl. Ook ik doe dat vaker dan dat ik dat zou willen. Daarom besloot ik een week lang te zwijgen om aandacht te vragen voor de stilste stiltes.

De stilste stilte is een muur om een depressie, om niet worden gehoord, een muur om niet meer willen zijn. We moeten beginnen te leren hoe we luisteren naar de persoon achter de woorden en hoe we kunnen spreken zonder ook maar iets te zeggen. Want te vaak gebeurt het dat we luisteren om te reageren in plaats van om te begrijpen…’

Ik heb een kort dagboek bijgehouden tijdens mijn weekje stilte:

Dag 1

De eerste dag was ik heel gemotiveerd maar vond ik het wel het lastigst stil te blijven, omdat ik mezelf er steeds aan moest herinneren dat ik niet mocht praten en omdat ik heel veel vragen kreeg die ik vervolgens probeerde te beantwoorden met gebarentaal en briefjes. Maar ik vond het wel meteen al heel leuk en ik voelde me ontzettend rustig, kalm en tevreden in mijzelf. Maar wat zeg je tegen de mensen om je heen als je niet meer mag spreken? Ik merkte dat ik contact zocht op een andere manier. Meer en meer maakte ik oogcontact, zodat de ander kon merken dat ik echt luisterde.  Ik moest op een andere manier zorgen dat een ander mij zag en ook mijn daden moesten meer gaan ‘spreken’.

Ik voelde me zo dichtbij de andere mensen. Ik merkte veel meer op. Ik merkte het meisje dat een fles liet vallen in de supermarkt op en kon haar helpen. Ik merkte de jongen die achter mij liep op en hield het deurtje voor hem open. Ik merkte mijn mede-passagiers in de bus op en durfde oogcontact te maken. Ook voelde ik me blijer omdat de ruimte tussen mij en mijn medemens opeens zoveel kleiner werd. Ik voelde me meer mens. Daarnaast was ik ook heel erg in het moment, ik merkte alle geluiden om me heen beter op, en zag meer emoties naar voren komen. Toen ik een aantal mensen vroeg (door vragen te stellen op briefjes of door gebarentaal te gebruiken) hoe het met ze ging, zonder zich in te houden of anders voor te doen, kreeg ik eerlijke antwoorden. Ik hoorde vaker een ‘niet zo goed eigenlijk’ dan een standaard ‘prima hoor.’ Dit vond ik even triest als prachtig. Ook keek ik een TedTalk over beter luisteren. Deze TedTalk heeft mij ook geholpen bewuster om te gaan met mijn communicatie.

Wat ik wel echt lastig vond tijdens mijn stilteprotest was het feit dat ik niet met woorden andere mensen kon begroeten dus als de ander mij niet aankeek, dachten ze hoogstwaarschijnlijk dat ik ze negeerde en dat vind ik best wel naar.

Dag 2

De stilte is prachtig. De mensen zijn zo dichtbij en zo prachtig. Ik luister en ik neem het allemaal in mij op. Meer heb ik eigenlijk niet te vertellen.

Dag 3

Soms komt het moeilijke gedeelte van stil zijn wel weer naar boven omdat het iets langer duurt om te communiceren met anderen maar ik houdt het nog wel even vol. Als ik iets kwijt wil over mijn stilteprotest, dan schrijf ik dat op in een gedicht.

Dag 4

Nou, vandaag ging het eerst niet heel erg lekker in de ochtend. Ik was erg vermoeid en had nog geen slok koffie op (ik ben een beetje koffie verslaafd ben ik bang), dus praatte ik per ongeluk. Ik heb in totaal maar twee zinnen kunnen zeggen voordat mijn twee mede-klasgenoten er iets van zeiden, wat ik trouwens erg waardeerde, maar toch voelde ik me vrij schuldig. Verder heb ik nog geen woord gezegd en het is wel lastig maar het is ook wel nog steeds heel mooi om op deze manier stil te zijn en beter te leren luisteren. Ook voel ik me niet alleen dichterbij anderen maar ook dichterbij God en dat is iets dat altijd heel mooi is (tenminste voor mij omdat ik gelovig ben).

Dag 5

‘De laatste loodjes wegen het zwaarst’, een zin die de hele dag in mijn hoofd rond dwaalde. Ik telde de uren en minuten af naar het laatste uur van zwijgen en trilde letterlijk op het moment dat ik weer wat zou zeggen. In eerste instantie was het redelijk lastig om weer woorden te vormen en voelde het gek in mijn keel maar uiteindelijk lukte het (alhoewel het terug op volume brengen van mijn stem wel iets langer duurde.) Mijn eerste woord na mijn periode van zwijgen was ‘hoi’, veel meer hoefde ik niet te zeggen. Een paar van mijn mede-klasgenoten waren erg verbaasd toen ze weer mijn stem hoorden, maar gelukkig waren ze al de hele week erg positief en aardig tegen mij en over mijn plan. Zelf was ik ook erg verbaasd dat anderen beter naar mij begonnen te luisteren en kleine details aan mij begonnen op te merken. Er ontstond een soort ‘chain reaction.’

Mijn conclusie

Stil zijn moet je soms leren. We moeten als mensen leren om beter naar elkaar te luisteren zonder meteen te willen reageren. Soms is het enige wat de ander van je wil, dat je luistert. Ik ben ervan overtuigd dat we eerlijkere emoties zouden zien als mensen écht zouden luisteren. Dat we mentaal gezondere mensen (waaronder jongeren) zouden zien en zijn en dat we dichterbij elkaar zouden staan.

Waarom begin je niet vandaag met  minder zeggen en beter luisteren? En waarom zou je niet de volgende keer als iemand je vraagt hoe het met je gaat, een eerlijk antwoord geven? Het maakt niet uit wie je bent of wat je doet, iedereen wil gelukkiger zijn, wil gehoord worden. Uiteindelijk wil iedereen gewaardeerd worden.

En uiteindelijk zijn we allemaal prachtige, unieke mensen met dezelfde behoefte om geliefd te zijn. Dus, laten we proberen om meer mens te zijn en anderen de ruimte te geven om hetzelfde te doen door er gewoon voor hen te zijn.

Henk ter Haar is docent Nederlands en teamleider op GSG Guido in Arnhem. Op Ter Haar Onderwijst deelt hij lesideeën en zijn ervaringen als leraar.

© Nationale Onderwijsgids / Henk ter Haar