De Nederlandse kinderfilm 'Knetter' van Martin Koolhoven uit 2005 gaat over een moeder met een bipolaire stoornis (manische- depressiviteit). De hoofdrol wordt door Carice van Houten vertolkt. Op een dag, vlak voor ze gingen draaien zaten Carice en Martin bij mij op de bank, maar waarom?

Mieke de Jong, de scenarioschrijver van 'Knetter', wilde weten of wat zij bedacht had echt kan gebeuren als je manisch bent. Een olifant regelen? Wat betekent het eigenlijk voor een kind als je ouder een psychiatrische ziekte heeft? “Mag er humor in?" Bij de research kwam Mieke, via de patiëntenvereniging VMDB (de Vereniging voor Manisch Depressieven en Betrokkenen), bij mij terecht.

De VMDB organiseert onder anderen één keer per jaar een dag die uitsluitend bedoeld is voor betrokkenen. Ik had recent op zo’n dag een praatje gehouden over mijn doctoraalscriptie (UvA, 2003) over het onderwerp “De beleving van jonge kinderen (8-12 jaar) van de bipolaire stoornis van hun ouder”. Toen Mieke mij belde, wist zij nog niet dat ik zelf ook een bipolaire stoornis heb.

We hadden urenlang fijne respectvolle telefoongesprekken. Over wat nu eigenlijk een manische-psychose is, hoe het voelt om in een gitzwarte zware depressie terecht te komen, te worstelen met gevoelens van schaamte en schuld over het hebben van een psychiatrische ziekte, over dingen die je wel eens gezegd of gedaan hebt tijdens een episode. Hoe verdrietig het besluit was geen kinderen te willen. Maar ook over wat er uit mijn onderzoek was gekomen. Een manie kan soms ook leuk zijn. Dat je kinderen nooit verantwoordelijk moet maken voor je stabiliteit en actieve copingstrategie hen helpt en beschermt.

De film kwam er en ging op 23 oktober 2005 in Pathé City Amsterdam in première. Dat jaar de openingsfilm van het Cinekid festival. In 2006 won 'Knetter' de Gouden Kalf Publieksprijs.

Welke term je ook gebruikt, krankjorum, mesjokke, krankzinnig, knetter, geschift of getikt, al die woorden doen mensen, die een psychiatrische ziekte, hebben pijn. Je bent niet altijd ziek. Er zijn ook periodes van stabiliteit. Echt gevaarlijk zijn mensen met een psychiatrische ziekte overigens doorgaans niet maar door berichtgeving in de media zou je anders kunnen gaan denken.

Bij een opname van een ouder in een psychiatrisch ziekenhuis vindt een “Kindcheck” plaats. “Hoe gaat het met de kinderen?” In vakjargon KOPP-kinderen genoemd. Deze term (kinderen van ouders met psychische problemen), heb ik nooit echt geweldig gevonden. Wij hebben het toch ook niet over KOD-kinderen als wij het over Kinderen hebben met een Ouder met Diabetes?

Nu terug naar de klas. Probeer als leerkracht, als je je zorgen maakt over een ouder met een psychische ziekte, dit om te zetten in actie. Praat met collega’s, er zijn meer mensen die een patiënt kennen dan jij denkt, zo’n 405.000 in Nederland, dus heb je al gauw één 'kind van' in je klas. Vermijd  het onderwerp niet maar kies je woorden bijvoorbeeld bij een kringgesprek zorgvuldig. 'Kinderen van' zijn niet anders dan andere kinderen. Zeg nooit “zorg maar extra goed voor pappa of mamma” want dan maak je van een kind, van nature loyaal, een mantelzorger. Verdiep je in de materie. Op mijn site heb ik verschillende links gezet.

“Eens een gek is niet altijd een gek!”

Deze week is het de Maand van de Psychiatrie. Het thema dit jaar is ‘Psychiatrie is van ons allemaal. Een trauma ook!’. De initiatiefnemers willen hiermee duidelijk maken dat bijna iedereen wel eens te maken krijgt met psychiatrie. Vrijdag 30 maart is het Wereld Bipolair Dag, niet toevallig ook de verjaardag van Vincent van Gogh die postuum gediagnosticeerd werd met manisch-depressiviteit. De dag heeft als doel meer aandacht te vragen voor de bipolaire stoornis.