Deze bevinding is hoopgevend, vindt onderzoeker Roel van Steensel. “Er zijn bepaalde principes die leraren kunnen toepassen om de motivatie te verhogen. Daarmee kun je verschil maken voor leerlingen, ook voor de groep die moeite heeft met lezen.” De programma’s hadden bij middelbare scholieren meer effect op begrijpend lezen dan bij basisscholieren en hadden meer effect op de motivatie van zwakke lezers dan van gemiddelde lezers. “Ook in het licht van het recente beleid om laaggeletterdheid terug te dringen, is dit positief”, zegt Van Steensel.

Leesmotivatieprogramma’s die het meest effectief zijn, benadrukken de redenen om te lezen en stimuleren het vertrouwen in eigen kunnen van leerlingen. Die principes kunnen leraren ook in hun eigen praktijk toepassen. Door aan te sluiten bij interesses van leerlingen bijvoorbeeld, of hun interesse voor een onderwerp te wekken. Of door hun autonomie te stimuleren – leerlingen beginnen meer gemotiveerd aan een taak als ze zelf een keuze hebben. En leraren kunnen de sociale motivatie van leerlingen aanwakkeren door ze te laten samenwerken.

Het zelfvertrouwen van leerlingen stimuleren, helpt dus ook. Dat kan door ze goede teksten aan te bieden die niet te moeilijk en niet te makkelijk zijn, en door feedback te geven en leesstrategieën aan te leren. Leerlingen krijgen zo het gevoel een leestaak goed aan te kunnen. Wanneer leerlingen daarnaast leren zichzelf doelen te stellen, kunnen ze een stap verder zetten in hun ontwikkeling. Leraren kunnen daarbij helpen door hun vorderingen met hen door te nemen.

Om deze principes goed toe te passen is het wel van belang dat leraren weten waarom ze werken, dat ze bekend zijn met de achterliggende theorie. Programma’s die worden uitgevoerd door de onderzoekers blijken namelijk beter te werken dan wanneer leraren ze uitvoeren. En om aan te sluiten bij de interesses van leerlingen is een rijk en gevarieerd boekenaanbod nodig. 

Door: Redactie Nationale Onderwijsgids