In Nederland zijn er verschillende organisaties, informatie- en adviesdiensten actief op het gebied van het voortgezet onderwijs. Naast enkele overheidsinstanties en afgeleiden hiervan zijn er meerdere belangenbehartigers en ouderverenigingen actief in de sector.

Overheidsinstanties en dergelijken:

Het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap (OCW)

Het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap (OCW) is een Nederlands ministerie dat verantwoordelijk is voor de beleidsterreinen onderwijs, cultuur en wetenschap. Het ministerie is verantwoordelijk voor het primair, het voortgezet en het hoger onderwijs inclusief het beroepsonderwijs en volwasseneducatie. Het agrarische onderwijs is echter bij het ministerie van economische zaken ondergebracht. Ook studiefinanciering, emancipatiebeleid en cultuureducatie zijn werkterreinen van OCW. De doelstelling van het ministerie van OCW is ervoor te zorgen dat iedereen goed onderwijs volgt en zich voorbereidt op zelfstandigheid en verantwoordelijkheid.

Inspectie van het Onderwijs

De onderwijsinspectie is de officiële toezichthouder van het onderwijs in Nederland. De missie van de onderwijsinspectie is 'effectief toezicht voor goed onderwijs'. In Nederland zijn de schoolbesturen verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. De scholen moeten zich echter verantwoorden over de resultaten bij de Inspectie van het Onderwijs. De waakhond houdt de resultaten in de brede zin in de gaten: zij gaat na of alle leerlingen onderwijs van voldoende kwaliteit krijgen, zij bekijkt of scholen zich aan de geldende wet- en regelgeving houden en ze controleert of scholen hun financiën op orde hebben. Daarnaast rapporteert ze gevraagd en ongevraagd over ontwikkelingen binnen het onderwijs, met als doel het onderwijs als geheel te verbeteren. Op basis van de gegevens die de inspectie vergaart wordt een kwaliteitsoordeel van het onderwijs op de school gegeven. De inspectie geeft de oordelen 'zeer zwak', 'zwak', 'voldoende', 'goed' en 'excellent'. Wanneer er op een school tekortkomingen worden geconstateerd, gaat de Onderwijsinspectie de school intensiever onderzoeken. Dit gaat door tot de problemen zijn opgelost. Wanneer scholen zich niet houden aan de vastgestelde normen wordt dit doorgegeven aan het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap, dat de school vervolgens een sanctie oplegt.

Het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling (Cito)

Bij het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling (Cito) zijn de activiteiten ondergebracht die worden uitgevoerd in het kader van de Wet subsidiëring landelijke onderwijsondersteunende activiteiten (Wet SLOA). Het Cito draagt zorg voor de ontwikkeling en afname van examens. De bedoeling van deze examens is om een objectieve indruk te krijgen van het niveau van degene die het examen aflegt. Het Cito maakt toetsen en examens voor het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, het middelbaar en hoger beroepsonderwijs en voor volwasseneneducatie en het bedrijfsleven.

Belangenbehartigers:

Voortgezet Onderwijsraad (VO-raad)

De Voortgezet Onderwijsraad (VO-raad) is de sectororganisatie voor het voortgezet onderwijs. De instantie behartigt belangen van besturen in het voortgezet onderwijs. Het doel van de VO-raad is om de onderwijskwaliteit te bevorderen en scholen te ondersteunen bij de ontwikkeling van het onderwijs. Als werkgeversvereniging voert de raad overleg met werknemersorganisaties. De VO-raad behartigt de belangen van scholen bij de overheid en andere maatschappelijke organisaties. De VO-raad is de grootste belangbehartiger uit de sector.

Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS)

Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) is een scholierenorganisatie die tot doel heeft de positie van scholieren in het voortgezet onderwijs te verbeteren. Naast het behartigen van de belangen van scholieren in het voortgezet onderwijs, geeft LAKS advies en informatie aan leerlingen die dat nodig hebben en geeft zij training aan leden van medezeggenschaps- en leerlingenraden. De LAKS organiseert de Eindexamenklachtenlijn, waar leerlingen terecht kunnen als zij klachten hebben over de examens. Ook heeft LAKS ervoor gezorgd dat op elke school een Leerlingenstatuut bestaat, waarin rechten en plichten van leerlingen zijn vastgelegd. In 1999 is, als een afsplitsing, de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) opgericht, de vertegenwoordiger van mbo'ers.

Vereniging van openbare en algemeen toegankelijke scholen (VOS/ABB)

De vereniging van openbare en algemeen toegankelijke scholen (VOS/ABB) is een belangenbehartiger voor openbare basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs. Zij behartigt de belangen van de besturen en het management van deze scholen. Bij de vereniging zijn in totaal 323 besturen aangesloten van ruim 2700 scholen. Deze scholen vertegenwoordigen ongeveer 800.000 leerlingen.

De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO)

De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) is een organisatie die opkomt voor de belangen van iedereen die op school werkt of leert. Zij heeft als missie iedere school open te maken voor ieder kind en iedere docent. In de visie van VOO moeten scholen niet alleen onderwijs geven van hoge kwaliteit, maar hebben zij ook de plicht emancipatie en tolerantie op scholen te vergroten. De VOO heeft ruim 2000 leden (scholen, MR'en en ouderraden) en 4.000 individuele leden.

De Vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs (Verus)

De Vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs (Verus) is de belangenbehartiger voor het katholiek en christelijk onderwijs. Verus rekent het tot haar kerntaken om haar leden rond identiteit en kwaliteit te ondersteunen en op te komen voor de vrijheid van katholieke en christelijke scholen om hun eigenheid vorm te kunnen geven. Verus helpt haar leden op het gebied van vertegenwoordiging, belangenbehartiging, ontwikkeling en innovatie, en dienstverlening. Ook niet-leden kunnen zij van dienst zijn.

Ouderverenigingen:

Ouders & Onderwijs

Ouders & Onderwijs, eerder bekend onder de naam Landelijke Ouderraad, is het landelijke platform voor bij onderwijs betrokken ouders. Het doel van Ouders & Onderwijs is het informeren en verbinden van ouders. Daarnaast fungeert de organisatie als aanspreekpunt voor politiek, overheid en onderwijssector. Ouders & Onderwijs is er voor àlle ouders met schoolgaande kinderen. De thema’s waar Ouders & Onderwijs zich vooral op richt zijn: leerrecht, partnerschap tussen ouders en school, kwaliteit van het onderwijs en zorg, ondersteuning en onderwijs.

Ouders van Waarde

Ouders van Waarde is de landelijke vereniging voor ouders in het protestant-christelijk, katholiek en oecumenisch onderwijs. Ook ouderraden en medezeggenschapsraden zijn hierin vertegenwoordigd. De vereniging zet zich in voor ouders met kinderen op kinderopvang en primair en voortgezet onderwijs om een goede samenwerking tussen school en thuis te stimuleren. 

© Nationale Onderwijsgids