Daphne Bijvoet kijkt uit naar de start van de centrale examens vo. Sinds eind 2019 werkt ze als clustermanager bij het College voor Toetsen en Examens. Ook dit jaar stuurt zij de vaststellingscommissies moderne vreemde talen aan. ‘Wie herinnert zich niet het eigen eindexamen, de spanning, het zweten in de gymzaal. Ik vind het mooi om daaraan mee te werken.’
Van oorsprong is Daphne leerkracht basisonderwijs. Daarna stapte ze over naar het ministerie van OCW. Ze hield zich onder andere bezig met internationale samenwerking op het terrein van onderwijs en cultuur. Een vijfjarige detachering bij de Europese Commissie in Brussel volgde, met onder meer laaggeletterdheid en meertaligheid in haar portefeuille. Terug in Nederland miste ze steeds meer het concrete contact met het onderwijsveld. Na een tijdelijke functie als accountmanager leerlingendaling was de vacature voor clustermanager vreemde talen voortgezet onderwijs (vo) precies wat ze zocht: ‘Mijn affiniteit met talen en het onderwijsveld komt hier tot zijn recht en de kleinere CvTE-organisatie met veel persoonlijke contacten bevalt me goed.’
Procesbewaking
De talen Engels, Frans, Duits, Spaans, Russisch en Turks vallen onder het cluster moderne talen vo. ‘De verschillende commissies bestaan uit een voorzitter en een aantal vakdocenten. Elke commissie stelt voor het betreffende vak het examen vast dat door docenten in constructiegroepen bij Cito is gemaakt. Ik ondersteun en bewaak dat hele proces. Daar valt bijvoorbeeld ook de bemensing van de commissie onder en de controle op fouten, de zogenaamde errata. De samenwerking met collega’s uit het onderwijsveld en de toetsdeskundigen bij Cito vind ik inspirerend. Allemaal werken we vanuit onze verschillende rollen aan het maken van goede examens.’
Sensitiviteit
‘Een actueel thema is de veranderde geopolitieke situatie en de gevoeligheden die dat met zich meebrengt. Door de aanval van Rusland op Oekraïne hebben de vaststellingscommissies op verzoek van het CvTE de examenteksten nogmaals gescreend op zaken die door deze oorlog in een ander daglicht zijn komen te staan. Denk maar aan het vak Russisch. Een tekst die gaat over hoe mooi een plaats in Oekraïne is terwijl de situatie daar nu totaal anders is, komt nu nogal ongelukkig over, dus die halen we er dan uit. Deze screening gebeurde onder hoge tijdsdruk, omdat we al ver in het proces zaten. De eerste en tweede tijdvak examens in mei en juni werden al gedrukt. Zo nodig voegen we daarom een erratum toe aan een examen. Dat wordt dan uitgedeeld of voorgelezen bij de start van het examen.’
‘Standaard lopen we teksten altijd na op gevoeligheden voor kandidaten. Het gaat dan om zaken die gevoelig kunnen liggen, maar niet tot de examenstof behoren, bijvoorbeeld op het gebied van religie. Dat screenen doen we al eerder in het proces van vaststelling. Daarnaast staat dit altijd op de agenda in een overleg met alle voorzitters van de vaststellingscommissies moderne talen. Dan discussiëren we hierover aan de hand van voorbeelden. Dat houdt ons scherp. We doen dit in het belang van de kandidaat, zodat die niet op het examen wordt overvallen door iets wat gevoelig ligt. Het examen is voor iedereen en moet daarom neutraal zijn. Ik vind dit aspect van sensitiviteit boeiend. Het komt zeker voor dat de alarmbellen gaan rinkelen. Je moet kunnen uitleggen waarom iets gevoelig ligt en niet kan, ook al is de tekst als examentekst nog zo prachtig. Het kost me geen moeite om een beslissing te nemen die niet iedereen welgevallig is.’
Ruimere mogelijkheden
Net als vorig jaar hebben eindexamenkandidaten in 2022 vanwege twee onderwijsjaren in coronatijd ruimere mogelijkheden om de centrale examens af te leggen. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld de centrale examens spreiden over het eerste en het tweede tijdvak en krijgen een extra herkansing. 'Terecht,' zegt Daphne. 'Ook deze leerlingen hebben de afgelopen jaren fysiek minder les gehad. De extra mogelijkheden doen daar recht aan. Ik wens alle kandidaten een mooie eindexamenperiode toe.’
