Wanneer leerlingen met een tekening beginnen, verliezen ze zichzelf vaak in het uitwerken van de kleinste details. Dit terwijl het juist handiger is om bijvoorbeeld een landschap eerst op een globale manier in zijn geheel op papier te zetten en niet te beginnen met het tekenen van de kleine blaadjes aan een boom. Met als gevolg dat ik mezelf dagelijks diverse keren hoor zeggen dat ze moeten denken aan ‘het grote gebaar’. Werken van groot naar klein dus. Het is ze vergeven. Ze komen immers naar school om iets te leren.
Dat elk kind in ons land het onderwijs krijgt waar het recht op heeft is echter niet meer vanzelfsprekend. Het onderwijs, dienend als fundament van onze samenleving, is namelijk al enige tijd onderhevig aan politiek betonrot. Wanneer dit euvel op tijd wordt aangepakt, is er niets aan de hand. Maar wanneer het wordt verwaarloosd zal dit fundament broos worden en kan het metaforische gebouw binnen afzienbare tijd instorten.
'Fundament van ons onderwijs is wankel en broos'
Het fundament van ons onderwijs is momenteel wankel en broos. Er is sprake van een lerarentekort. En dit lerarentekort is er niet zomaar opeens. Al jaren sluimert dit probleem en wordt het zoeken naar oplossingen vooruitgeschoven of doorgestreept op de politieke agenda. Waarom? Het heeft simpelweg geen prioriteit. En er is zogenaamd geen geld. De daadwerkelijke reden wordt echter niet uitgesproken. De case is namelijk te gecompliceerd geworden. De beschikbare miljarden worden al jarenlang zonder blikken of blozen uitgegeven aan kapitaalvernietigende projecten die ons land internationaal aanzien zouden moeten geven, zodat we als klein landje mogen blijven meedoen met de grootmachten om ons heen.
Noodkreten jarenlang genegeerd
Dit geldt ook voor het onderwijs. Al geruime tijd scoren we verrassend goed op de mondiale ranglijsten wat betreft het aanbieden van deugdelijk onderwijs. Daar mogen we best trots op zijn. Dit succes heeft echter weinig te maken met de steun van de regering, maar meer met het verantwoordelijkheidsgevoel en de inzet van elke andere betrokkene hierin. Dat we binnenkort wederom massaal staken, heeft te maken met het jarenlang negeren van alle noodkreten die te maken hebben met het mogen en kunnen verzorgen van goed onderwijs en het gemis van een structurele aanpak. Alle ‘investeringen’ tot nu toe gingen tot voor kort naar relatief kleine vernieuwingen die zogenaamd moesten gaan zorgen voor oplossingen. Het was weggegooid geld en tevens juist de inzet van verkapte bezuinigingen.
Passend onderwijs
Zo werd er enkele jaren geleden bijvoorbeeld ingezet op passend onderwijs. Alle kinderen, met en zonder zorgbehoefte, gingen weer samen naar school. Hierdoor zou het speciaal onderwijs ontlast gaan worden. Het tegenovergestelde gebeurde: de klassen werden mede hierdoor veel te groot en het speciaal onderwijs kan momenteel de aanvraag van de vele zorgleerlingen niet aan. Verder werd geld uitgetrokken voor onder andere het Lerarenregister, het invoeren van een rekentoets en laagdrempelige en werkdrukverhogende toekomstprojecten als #onderwijs2032 en het huidige Curriculum.nu: allen een mislukking en een goedkope belediging voor het onderwijzend personeel.
Wachten op fundamenteel grote gebaren Den Haag
Daadwerkelijke oplossingen die het onderwijs en haar imago zouden kunnen redden werden vervolgens genegeerd. Denk hierbij aan het inzetten van zaken zoals kleinere klassen, meer autonomie, minder lesuren, meer voorbereidingstijd en meer geld. Een en ander zou kunnen leiden tot een verminderde werkdruk, iets wat vervolgens weer zijn weerslag zal hebben op het aantrekkelijker maken van het uitstervende beroep. Laten we hopen dat eindelijk het inzicht komt dat je de onderwijstoekomst niet kan redden met het initiëren van ondoordachte en onnodige futiliteiten. Het wachten is nu dan ook op de inzet van het fundamentele ‘grote gebaar’ vanuit Den Haag.
Pascal Cuijpers
(Docent VO, faalangstreductietrainer, publicist en auteur)
© Nationale Onderwijsgids / Pascal Cuijpers
