Niet gek. We kregen te maken met ‘Me-too’, de ‘Black lives matter’, de Corona-crisis. Allemaal thema’s die ook op school aandacht nodig hebben. Daarom moet sociale veiligheid ook niet gezien worden als een thema dat af en toe terugkeert en waar we tijdens de ‘Week tegen Pesten’ weer even aandacht voor hebben. Sociale veiligheid is een basisvoorwaarde en moet niet thematisch maar structureel aandacht krijgen. Het moet verankerd zitten in het DNA van een school. Maar hoe krijgen we dat nu voor elkaar.

Lerende organisatie

Scholen streven steeds vaker naar het zetten van stappen in de richting van een lerende organisatie. De snel veranderende maatschappij vraagt om een schoolorganisatie die mee verandert om leerlingen optimaal voor te bereiden op de wereld van de nabije toekomst. De meest effectieve scholen zijn vormgegeven als lerende organisaties (Sammons, Hillman & Mortimore, 1995). Er wordt steeds vaker ruimte gegeven aan PLG’s (professionele leergemeenschap) om met en van elkaar te leren, vaak in de vorm van bijvoorbeeld een leerlab. Opleidingscentrum Curio biedt die ruimte.

Kennis en ervaringen uitwisselen

Een leerlab bestaat uit een groep mensen die kennis en ervaringen uitwisselen en daarvan leren. Een leerlab biedt gevarieerde activiteiten die gericht zijn op het met en van elkaar leren van de groepsleden. De groepsleden zijn gelijkwaardig en gezamenlijk verantwoordelijk voor de opbrengsten. De leden van een leerlab doen mee op vrijwillige basis en komen niet perse uit dezelfde organisatie (Kant& Sprenger, 2004). Een leerlab en een kenniskring lijken erg op elkaar. Mijn ervaring is dat binnen een leerlab de focus wat meer verschuift naar het leren in de groep en naar hoe de vergaarde kennis terug kan worden vertaald naar de eigen praktijk van de verschillende deelnemers. In de activiteiten en de bijeenkomsten met het Curio-leerlab blijkt steeds opnieuw hoe belangrijk dit is.

Innovatie

Ik maak nu een klein jaar deel uit van het Leerlab ‘Sociale Veiligheid’ van Curio. Curio is een regionaal opleidingscentrum en aanbieder van MBO en VO onderwijs. Ik heb de organisatie leren kennen als een organisatie die innovatie omarmt heeft en ziet als een uitdaging. Innoveren met interne medewerkers en studenten, maar ook samen met externe partijen, wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. Via mijn netwerk kwam ik in contact met Bregje van Goethem die het leerlab leidt. Aangestoken door haar enthousiasme heb ik me aangemeld.

Ik trof een diverse groep mensen van verschillende Curio-scholen maar ook externe deelnemers. De achtergrond van de deelnemers is divers. De groep wordt extra inhoudelijk ondersteund door het Nederlands Jeugd Instituut. Er worden ervaringen en kennis uitgewisseld, er worden workshops, lezingen gegeven door externe deskundigen. En ondanks de beperkingen die Corona met zich meebrengt blijft de motivatie en de ‘drive’ bij de deelnemers hoog.

Sociale veiligheid

De afgelopen bijeenkomst vormde de kick-off voor het komende schooljaar. De prachtige vraag: ‘Hoe kunnen we mensen laten ervaren dat sociale veiligheid bijdraagt aan een positief werk- en leerklimaat?’ lijkt simpel maar legt precies de vinger op de juiste plek. Hoe kan sociale veiligheid  geborgd worden in het bewustzijn, het denken en in het handelen in de dagelijkse praktijk. De vraag is een vraag naar waarborgen van veiligheid en behelst positiviteit. Er wordt niet de focus gelegd op pesten en de preventie daarvan maar  er wordt breder ingestoken op een positief klimaat. Het antwoord op de vraag kan ook een oplossing zijn voor radicalisering, discriminatie, en ondermijning bv.

De vraag is een ‘hoe’-vraag, een vraag om actie. Een roep om actie. Hoe krijgen we sociale veiligheid op de kaart. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de urgentie van dit vraagstuk een duurzame oplossing krijgt. Door het samen leren, het delen van ervaringen en het gezamenlijk genereren van ideeën worden belangrijke stappen gezet. Stappen die leiden tot het verankeren van sociale veiligheid in het DNA van scholen binnen Curio maar ook daarbuiten. Een verankering die zichtbaar, voelbaar en merkbaar is in de praktijk van iedere dag.

Lucy Reijnen (MEd en M SEN) is deelnemer aan het leerlab sociale veiligheid van Curio, een vmbo-mbo organisatie in West-Brabant. Lucy neemt deel als externe deskundige op het gebied van positieve groepsvorming en het ontwikkelen van lessen en materialen daarvoor.

Faliciteren van kenniskringen, Jeannet Kant en Cees Sprenger, 2004, Nelissen Soest
Sammons, P., Hillman, J., & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools: A review of school effectiveness research. London: OFSTED.

Door: Nationale Onderwijsgids / Lucy Reijnen