Het schijnt dat we in ons leven gemiddeld zo’n vijftig dagen wachten voor rode verkeerslichten. Waar auto’s veelal afhankelijk zijn van lussen in het wegdek, zijn voetgangers en fietsers vaak aangewezen op een drukknop. Volgens verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen is het effect van drukken op zo’n knop echter minder groot dan dat mensen denken. Volgens hem gaat het vooral om een psychologisch effect: met een druk op de knop líjkt het alsof je controle hebt over de wachttijd. Omgevingspsycholoog Joren van Dijk noemt dit effect een ‘wachtverzachter’. Wachtende mensen vertonen namelijk beter gedrag en lijken meer geduld te hebben om te wachten op een groen signaal wanneer ze op een knop hebben gedrukt.
Aansluitend dacht ik aan een bekende uitspraak van de Nederlandse schrijver J. Bernlef: "Kamers horen absolute zekerheden te zijn. De manier waarop zij in elkaar overlopen hoort eens en voor altijd vast te liggen. Een deur moet geopend kunnen worden. Niet in angst en onzekerheid omdat je geen idee hebt wat je erachter zult vinden." Het is een treffende weerspiegeling van de huidige tijd waarin we leven. Sinds de versoepeling van de intelligente lockdown in de zomermaanden, zijn alweer geruime tijd meer deuren gesloten. We volgen de dwingende adviezen zo goed mogelijk op, in de hoop op het zien van groen licht achter de deur in de volgende kamer. Het verlangen naar een onbevangen vrijheid neemt met de week toe. De strenge maatregelen, wisselende protocollen en de angst voor het virus zorgen ervoor dat de zekerheid juist afneemt.
Zekerheden
Neem de zekerheden die we in het onderwijs kenden. Een schooljaar bestond uit een vaste structuur van lesweken, toetsen, vergaderdagen, ouderavonden, activiteiten en vakantiedagen. Nu proberen we het onderwijs zo goed mogelijk aan te sturen vanuit een onzekere toekomstvisie met gerichte doelen voor op de korte termijn. Vooruitkijken is er amper bij.
Duidelijkheid, structuur en het toewerken naar doelen zijn in het onderwijs juist onontbeerlijk. Zowel voor de leerling als voor de leraar. Nu de vooruitzichten nog niet leiden tot een juichstemming voor de rest van dit (school)jaar, moeten we alert blijven en onszelf en de leerlingen zien voor te bereiden op datgene wat niemand kan voorspellen. Er heersen veel vragen. Gaat de proefwerkweek door? Wat als we weer online les moeten gaan geven? Hoe zullen de eindexamens worden georganiseerd? Antwoord geven op deze vragen is voor iedereen een haast onmogelijke taak.
Op zoek naar overzicht en helderheid
Ondertussen blijven we op zoek naar overzicht en helderheid. De deur met daarachter een bevrijdend groen licht voor onze verdere toekomst lijkt voorlopig gesloten te blijven. Laten we op dat wankele krukje gaan staan en proberen te reiken naar die drukknop die hoog boven ons hangt. Dan lijkt het tenminste alsof we een beetje controle hebben over de situatie.
Door: Nationale Zorggids
