De onderwijsinspectie beschikt door haar onafhankelijke positie en vele taken over een grote machtsconcentratie, terwijl democratische controle beperkt kan plaatsvinden. Er zouden daarom bepaalde taken overgeheveld kunnen worden van de onderwijsinspectie naar de minister, blijkt uit een proefschrift van Jacob de Boer. Zijn promotie vandaag is de 3000e in de geschiedenis van Tilburg University. Dit meldt Tilburg University.
Scholen krijgen te maken met meer regels, meer toezicht en meer sancties. Dat is niet per definitie verkeerd, stelt Jacob de Boer. De behoefte aan een grotere rol voor de overheid in het onderwijs komt voort uit een legitieme behoefte om de leerlingen van de toekomst te beschermen tegen falen van scholen.
Toezicht
Door de vele taken en de onafhankelijke positie van de onderwijsinspectie, is sprake van machtsconcentratie bij de inspectie terwijl democratische controle beperkt kan plaatsvinden, aldus De Boer. Hoewel daar verschillend over kan worden gedacht, past dat volgens De Boer niet binnen de klassieke kaders van de democratische rechtsstaat. Hij doet daarom de aanbeveling om bepaalde taken bij de minister onder te brengen. Voor de praktijk zou dat betekenen dat de invloed van de inspectie op het onderwijs(beleid) aanzienlijk wordt gereduceerd. De inspectie zou dan bijvoorbeeld geen sancties meer kunnen opleggen zonder tussenkomst van de minister.
Een belangrijke taak van de onderwijsinspectie is het stimuleren van de onderwijskwaliteit. De inspectie controleert niet alleen of scholen aan de wet voldoen, maar ook of zij hun eigen kwaliteitsambities voldoende bereiken. De inspectie is dus politieman én adviseur, wat volgens De Boer een problematische situatie kan opleveren. De Boer adviseert daarom te onderzoeken of de stimulerende taak van de inspectie kan worden geprivatiseerd. Daarbij moet wel de bijzondere deskundigheid van de inspectie in acht worden genomen, benadrukt hij, want die zou een reden kunnen zijn om de taak toch bij de inspectie te laten.
Sancties
Het sanctiestelsel zou volgens De Boer kunnen worden aangescherpt opdat de overheid zich beter kan kwijten van haar zorgplicht voor het onderwijs. Hij stelt voor om beëindiging van de bekostiging van scholen (in feite betekent dat: sluiting) in het basis- en voortgezet onderwijs in meer gevallen mogelijk te maken. Bijvoorbeeld bij ernstige overtredingen van de sociale veiligheidseisen of de burgerschapsopdracht, die naar verwachting binnenkort wordt aangescherpt. De afgelopen jaren hebben verschillende incidenten met betrekking tot die verplichtingen de aandacht van de (landelijke) media getrokken.
Door: Nationale Onderwijsgids
