Scholen en leraren kunnen jongeren in hun identiteitsontwikkeling ondersteunen, zo blijkt uit een overzichtsstudie van de afdeling Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hoewel de gevonden studies kleinschalig waren en er dus geen harde conclusies kunnen worden getrokken, wijzen de bevindingen wel een bepaalde richting op, zegt onderzoeker Monique Verhoeven. Zo kunnen scholen leerlingen laten kennismaken met nieuwe identiteiten, hun nieuwe rolmodellen aanreiken en hen laten reflecteren op hun eigen gedachten en gevoelens. Dit meldt NRO.
Op verschillende manieren kan onderwijs de identiteitsontwikkeling van leerlingen onbewust beïnvloeden. Selectie is bijvoorbeeld van invloed. Denk aan indelingen in schooltypen in het voortgezet onderwijs, of differentiatie in de klas. Ook verwachtingen van de leraar kunnen een rol spelen (‘meisjes zijn minder geïnteresseerd in wiskunde’). “Leraren doen dit niet bewust”, zegt Monique Verhoeven. Daarom is het goed dat ze zich realiseren welke verborgen boodschappen ze afgeven.
Daarnaast kunnen leraren de identiteitsontwikkeling van leerlingen ook bewust beïnvloeden door hun verschillende verkennende of exploratieve leerervaringen te bieden. Er zijn drie vormen van leerervaringen: exploratie in de breedte, diepte-exploratie en reflectieve exploratie.
Bij exploratie in de breedte brengen scholen of leraren leerlingen in aanraking met nieuwe identificatiemogelijkheden. Verhoeven: “Door bijvoorbeeld hen zelf actief te laten zijn. Of hen te laten kennismaken met activiteiten en contexten buiten school waardoor hun ervaring met bijvoorbeeld een beroep authentieker wordt.”
Exploratie in de diepte wil zeggen dat leerlingen een bepaalde identiteit, zoals ‘ik ben een echte bèta- of alfa-persoon’, nader gaan verkennen. School kan hen daarbij helpen door bijvoorbeeld rolmodellen uit te nodigen. “Dan leren leerlingen wat voor opties er binnen hun interessegebied zijn en waar ze wel of niet door worden gegrepen.”
Tot slot helpt reflectieve exploratie leerlingen hun eigen gedachten en gevoelens te begrijpen. “Dat ze af en toe even terugblikken. Of zich proberen voor te stellen wat voor persoon ze over twintig jaar zouden willen zijn.”
Er zijn twee basisvoorwaarden om de identiteitsontwikkeling van leerlingen te ondersteunen. Leerlingen moeten de leerstof en leeractiviteiten als betekenisvol ervaren. Daarnaast is de sfeer in de klas van belang, waarin leerlingen de ruimte krijgen om te experimenteren.
Door: Redactie Nationale Onderwijsgids
