Na de basisschool worden leerlingen voor het eerst geselecteerd en verdeeld over verschillende leerwegen en onderwijsniveaus. Zoals het onderwijs nu is georganiseerd, gaan leerlingen met uiteenlopende onderwijsniveaus vaak elk naar hun eigen school. Dit heeft als risico dat zij opgroeien met leerlingen met een vergelijkbare achtergrond en jongeren met verschillende achtergronden elkaar niet ontmoeten. Omdat er een grote samenhang is tussen onderwijsniveau en achtergrondkenmerken van leerlingen (inkomen en opleidingsniveau van de ouders en het wel of niet hebben van een migratieachtergrond) betekent deze fysieke scheiding tevens ook een vrij rigoureuze sociale scheiding tussen groepen. Vooral in de grote steden zijn de ontmoetingskansen tussen vwo’ers en vmbo’ers klein omdat leerlingen verspreid zijn over verschillende scholen.

 

Goed onderwijs draagt bij aan een toekomstige samenleving waarin ruimte is voor verbinding tussen verschillende groepen. Scholen staan voor een aantal opgaven: ze moeten leerlingen niet alleen begeleiden naar een diploma maar hebben ook bredere sociale doelen: persoonsvorming en socialisatie. Naast het leren voor een diploma en vervolgopleiding moeten leerlingen ook leren om met elkaar samen te leven in een complexe en diverse samenleving. Die opdracht is niet eenvoudig en docenten zouden bij die taak beter toegerust kunnen worden. Docenten geven aan het soms moeilijk te vinden om gevoelig liggende thema’s als islam of homoseksualiteit bespreekbaar te maken. Hierbij kunnen ze ondersteuning gebruiken van collega’s, hun directie en hun bestuur.

 

Het huidige schoolaanbod komt tot stand door demografische ontwikkelingen, praktische mogelijkheden, en de rollen en taakopvattingen van schoolbesturen, schooldirecties en ouders. Met name in de grote steden leidt dit tot een smal georganiseerd onderwijsaanbod. Hoewel elke partij handelt vanuit de beste bedoelingen is meer sturing vanuit de overheid op het onderwijsaanbod om tegemoet te komen aan die maatschappelijke opgave wenselijk. Gemeenten kunnen een stimulerende rol spelen door samen met schoolbesturen te kijken op welke locaties, welk aanbod wenselijk is. 

 

Schoolbesturen in de grotere gemeenten kunnen de trend van gescheiden onderwijs doorbreken door actief te sturen op (behoud van) breder onderwijs en daarmee meer ontmoetingskansen tussen leerlingen met verschillende achtergronden. Ook ouders zouden ervan doordrongen moeten raken dat breder georganiseerd onderwijs kansen biedt. Niet alleen voor de samenleving maar ook voor de persoonlijke ontwikkeling van hun kind.