VVD

• Leerlingen moeten veilig kunnen leren. De VVD wil dat de school kluisjes mag doorzoeken en leerlingen mag fouilleren, als er een redelijke verdenking van wanpenbezit is. Als er wapens gevonden worden mag een leerling van school worden gestuurd, ook als er nog geen vervangende school is gevonden
• De VVD wil dat meer leerlingen kiezen voor een vervolgopleiding in de techniek. Daarom komt er meer ruimte voor techniek in het onderwijs. De VVD wil centrale examens voor Wiskunde D en informatica. In plaats van cultureel kunstzinnig vorming (CKV) mogen leerlingen ook examen doen in een nieuw vak: praktische techniek en technologie
• Leerlingen moeten goed voorbereid de maatschappij ingaan. De basisvaardigheden die daarvoor nodig zijn, leren ze beter zonder afleiding van een mobiele telefoon. De VVD wil dat scholen mobiele telefoons alleen toelaten als dit nodig is voor de les, bijvoorbeeld bij het aanleren van digitale vaardigheden. Ook ondersteunt de VVD leraren met kennis over kunstmatige intelligentie en digitale vaardigheden
• Het talent van ieder kind is nodig, van vmbo tot vwo. Daarom krijgen de schoolniveaus andere namen, we spreken dan niet langer in termen van ‘hoger’ of ‘lager’. Er komt meer aandacht voor vakmanschap door praktische vaardigheden toe te voegen aan de doorstroomtoets

D66

• Op de middelbare school leer je de basis om mee te kunnen doen in de samenleving en om altijd verder te leren. Ieder kind leert daar de basisvaardigheden van lezen, schrijven en rekenen. D66 wil daarnaast veel aandacht geven aan digitale vaardigheden en burgerschap

PVV

• De PVV wil de onderwijskolom voor het beroepsonderwijs, van vmbo-mbo-hbo, versterken. De partij wil doorlopende leerlijnen van het vmbo naar het mbo en uiteindelijk naar het hbo

CDA

• Het CDA is voorstander van een mobieltjesverbod in de klas. Kinderen worden dan niet meer afgeleid en alle tijd en aandacht gaat uit naar het onderwijs. Scholen zijn hier, in eerste instantie, zelf verantwoordelijk voor
• Bijles en huiswerkbegeleiding groeien. Juist kwetsbare gezinnen die daar baat bij hebben kunnen dit vaak niet betalen. Dat vergroot de kansenongelijkheid. Ieder kind moet toegang kunnen krijgen tot bijscholing, bij voorkeur binnen en door de school zelf
• Het CDA stimuleert het verkennen van praktische samenwerkingen tussen verschillende beroepsgerichte opleidingen, waarbij de verschillende expertises van (V)mbo en hbo ten goede komen aan de student. Institutionele samenvoegingen zijn geen doel op zich

SP

• Op middelbare scholen komt meer aandacht voor filosofie, religie en levensbeschouwing, waarbij leerlingen kritisch leren nadenken over hun eigen achtergronden en leren omgaan met andersdenkenden. Het bespreken van het slavernijverleden wordt een vast onderdeel in de lesprogramma’s in het middelbaar onderwijs
• De SP wil voor scholieren goede begeleiding op school en op weg naar hun vervolgopleiding. Naast goede lessen wil de SP meer ruimte voor scholieren om hun talenten te ontwikkelen. Bij het maken van lesroosters moeten de belangen van scholieren voorop staan, veel tussenuren zijn niet gewenst
• De SP wil kleinschalige opleidingen waar veel ruimte is voor contact tussen student en docent. Waar mogelijk worden vmbo en mbo-niveau 1 en 2 opleidingen samengevoegd tot kleine vakscholen

GroenLinks/PvdA

• GroenLinks/PvdA geeft extra subsidie aan brede brugklassen (de brede brugklasbonus) en zorgt ervoor dat lerarenopleidingen beter toegerust worden om leraren hierin te scholen. De partij werkt op termijn toe naar een systeemverandering: pas na de derde klas van de middelbare school krijgt een leerling een definitief schooladvies, zodat kinderen meer tijd krijgen zich te ontwikkelen en langer bij elkaar in de klas zitten. Dit gaat ook de onder advisering tegen. Dat betekent niet dat kinderen allemaal op hetzelfde niveau onderwijs moeten krijgen. Gedifferentieerd lesgeven in brede brugklassen is een belangrijk vereiste om elk kind, van moeilijk lerend tot hoogbegaafd, het onderwijs te bieden dat hij of zij nodig heeft
• GroenLinks/PvdA brengt het aantal vroegtijdig schoolverlaters naar beneden. De partij investeert fors in het praktijkonderwijs en de kwaliteit van het vmbo-onderwijs, onder andere door te investeren in goede studiebegeleiding. Daarnaast maakt de partij vmbo- en mbo-scholen gezamenlijk verantwoordelijk voor een goede overgang van leerlingen. De partij verruimt de mogelijkheden om al op het vmbo een startkwalificatie te halen zonder dat leerlingen hiervoor naar een andere school hoeven. Dat doen ze desnoods door het verlenen van het vmbo-onderwijs naar vijf jaar

Partij voor de Dieren

• Cultuur- en muziekeducatie moeten een vaste plek in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs krijgen
• Er moeten 100 procent biologische schoolkantines in het onderwijs komen
• De onderwerpen duurzaamheid, voedsel, natuur- en milieueducatie en dierenwelzijn zijn de pijlers van de omslag naar een duurzame samenleving die nog deze generatie moet plaatsvinden. Deze kennisgebieden moeten een vast onderdeel worden van het lespakket op basisschool en in het voortgezet onderwijs
• Middelbare scholen moeten lessen aanbieden in mediawijsheid waarin scholieren leren om te gaan met internet en andere media. Ook filosofie moet opgenomen worden in het standaard curriculum, en er moet meer tijd komen voor kunst en drama
• Het vak economie is aan een grondige herziening toe en dient nadrukkelijk rekening te houden met de ecologische schuld die we opbouwen door onze economische activiteiten. Het vak economie dient uit te gaan van de ecologische grenzen van de enige aardbol waarop we leven
• De Partij voor de Dieren is in beginsel geen voorstander van het verplichtende karakter van een maatschappelijke stage. Leerlingen moeten de vrijheid hebben om zelf te kiezen voor het interessegebied waarop zij zich willen ontwikkelen
• De Partij voor de Dieren vindt dat de onderwijsinspectie moet optreden tegen scholen die geen voorlichting geven over LHBTI-diversiteit

ChristenUnie 

• De ChristenUnie wil artikel 23 van de Grondwet niet wijzigen. Ouders in heel Nederland moeten kunnen kiezen voor een school die past bij hun opvoeding en levensovertuiging
• Het onderwijs is te veel gericht op de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Door in het curriculum van het primair en voortgezet onderwijs meer ruimte te maken voor vaardigheden, krijgen kinderen met gouden handen ook de kans om hun gaven en talenten te ontwikkelen. Er dient meer gericht beleid te komen voor meer praktisch gericht onderwijs. Onderdeel van deze benadering is onder meer de techniekhavo
• Het moet niet nodig zijn om private huiswerkbegeleiding in te huren voor gelijke kansen in het onderwijs. De kwaliteit van het reguliere onderwijs en de begeleiding op scholen moet toereikend zijn. De middelen die scholen hiervoor krijgen worden vergroot
• Schoolboeken blijven gratis in het voortgezet onderwijs. Daarbij worden ook digitale leermiddelen en grafische rekenmachines betrokken. Er worden afspraken gemaakt met uitgevers voor het hergebruik van boeken. Het uitgeven van schoolboeken moet doelmatig zijn en niet gericht op een optimaal verdienmodel van uitgevers
• Een drempelloze overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs is belangrijk. Dat kan een overgang zijn naar een tweejarige brugklas in het voortgezet onderwijs, samenvallend met de onderbouw. Het po- en vo-onderwijs moet beter op elkaar aangesloten worden, bijvoorbeeld door doorlopende leerlijnen in te richten
• In het voortgezet onderwijs krijgt het schoolexamen meer een eigen plaats, ook los van het centraal schriftelijk examen
• Een goed ingericht curriculum, gebouwd op een vaste eenduidige structuur, zorgt ook voor soepele overgangen tussen schoolsoorten in het voortgezet onderwijs. Dit bevordert opstroom en doorstroom, schept kansen voor leerlingen en die de emancipatiefunctie van het onderwijs
• Het stelsel van eindtermen voor de bovenbouw van vmbo, havo en vwo worden aangevuld door een stelsel met een eigen kerndoel per leergebied en vak
• In Nederland is de schooldag relatief lang. Niet alle lesuren zijn altijd nodig. In het licht van het lerarentekort kan worden overwogen het minimumaantal verplichte lesuren te verlagen

Forum voor Democratie

• Klassen zijn momenteel veel te groot. Het gevolg hiervan is dat leerlingen te weinig aandacht krijgen en dat leerlingen op elk niveau onvoldoende uitgedaagd worden
• Forum voor Democratie wil dat het beroepsonderwijs (vmbo en mbo) anders wordt ingericht. In het beroepsonderwijs moet een scheiding worden aangebracht tussen een theoretische en praktische leerweg

BBB

• De BBB vindt het belangrijk dat jongeren beschikken over goede leesvaardigheden en voldoende kennis van de eigen taal en cultuur. Daarom moet er zowel op de basis- als middelbare school meer aandacht komen voor deze basisvaardigheden
• Er moet meer voorlichting en positieve aandacht komen voor de praktische sector binnen het onderwijs en daarom komen er meer techniek/praktijklessen op de basis- en middelbare school
• BBB geeft de voorkeur aan de basisvaardigheden rekenen, schrijven en lezen. Daarnaast worden enkele onderdelen uit de oude LTS en Huishoudschool nogal gemist. De BBB kiest daarom in de eindtermen van het eerste jaar op de middelbare school voor het aanleren van praktische vaardigheden. Vaardigheden die nodig zijn voor ons dagelijks privéleven. Dit kan variëren van basis huishoudelijke taken tot financieel beheer en zelfzorg

SGP

• Het voortgezet onderwijs is van fundamentele betekenis voor de vorming en ontwikkeling van kinderen. In het onderwijs moet zoveel mogelijk worden aangesloten bij de capaciteiten en aanleg van de kinderen
• Het is belangrijk dat de keuze voor vmbo, havo en vwo in de brugklas niet te snel wordt gemaakt. De eindtoets is vooral nuttig voor het bepalen van een goede plek in het voortgezet onderwijs. Meer gewicht dient deze toets niet te krijgen. De SGP is er niet voor om de selectie voor vmbo, havo of vwo pas na een aantal jaren gezamenlijke onderbouw te laten plaatsvinden. Er geen komt geen landelijke, verplichte tussentijdse toets in het voortgezet onderwijs

DENK

• Aan het einde van de onderbouw opnieuw objectief toetsen of een leerling op het goede niveau zit
• DENK wil iedere leerling een brede brugklas bieden, waardoor de stap naar de bovenbouw wordt uitgesteld en leerlingen van elkaar leren
• Versterkt burgerschapsonderwijs als geëxamineerd onderdeel

Volt

• Volt vindt dat er op school aandacht moet zijn voor medialessen, inclusieve geschiedenislessen, en lessen over racisme en discriminatie. Bovendien zou op alle middelbare scholen les moeten worden gegeven over seksuele en genderdiversiteit. Op iedere school hoort inclusieve seksuele voorlichting aan bod komen
• Volt kiest voor een later selectiemoment in het funderend onderwijs door in te zetten op brede brugklassen
• Volt investeert in gezonde en klimaat neutrale onderwijshuisvesting in het voortgezet onderwijs

JA21

• JA21 wil meer onderscheid tussen theoretisch en praktisch gestelde leerlingen
• JA21 wil geen middenschool of brede brugklas
• JA21 wil de opmars van woke binnen het onderwijs stoppen en leerlingen vrijwaren van indoctrinatie over zaken als ‘gender’ en ‘institutioneel racisme’

BIJ1

• BIJ1 zet zich actief in om onderadvisering tegen te gaan. De selectie en toetsing van basisschoolleerlingen voor het voortgezet onderwijs moet anders en op een later moment. Advies voor vervolgonderwijs wordt voortaan gebaseerd op een overeenkomst tussen leraar, ouder(s)/verzorger(s) en leerling
• BIJ1 stimuleert brede brugklassen en scholengemeenschappen met verschillende schoolsoorten (vmbo, havo, vwo). Diploma’s in het voortgezet onderwijs moeten gestapeld kunnen worden zonder aanvullende eisen
• Er wordt geen lesmateriaal meer gebruikt waarin een eenzijdig en eurocentrisch verhaal over de geschiedenis wordt gepresenteerd. De slavernij en koloniale geschiedenis krijgen een prominente plek in het lesmateriaal van het basis- en voortgezet onderwijs. Ook wordt er fors meer aandacht besteed aan helden uit de (voormalige) koloniën. De manieren waarop het koloniale en slavernijverleden doorwerkt in het heden worden structureel besproken in alle lagen van het onderwijs
• De vrijwillige ouderbijdrage in het basis- en voortgezet onderwijs wordt afgeschaft, en bijles moet gratis zijn voor mensen die het anders niet kunnen betalen

Nieuw Sociaal Contract 

• Nieuw Sociaal Contract wil de kansen vergroten van leerlingen die van huis uit minder meekrijgen, met een achterstand beginnen of gewoon laatbloeier zijn. Daarom probeert de partij over- of onderadvisering zoveel mogelijk te voorkomen met een goed onderbouwd schooladvies door de leraar en door scholen meer ruimte te bieden om laatbloeiers te helpen hun weg te vinden
• Steeds meer kinderen krijgen bijles. Dat is nadelig voor kinderen waarvan ouders dat niet kunnen betalen. Daarom dient er een goed aanbod van huiswerkbegeleiding te zijn bij de school zelf
• Om kinderen te helpen concentreren, zijn mobiele telefoons en andere digitale communicatieapparatuur op school alleen toegestaan wanneer deze nodig zijn voor de les
• Nieuw Sociaal Contract wil het beroepsonderwijs als een volwaardige beroepsroute naast de academische lijn positioneren. Dit betekent dat er een vloeiende overstap mogelijk moet zijn van het vmbo naar het mbo
• In veel regio’s is de reistijd voor studenten in het vmbo te lang. Nieuw Sociaal Contract stimuleert de spreiding van vmbo-onderwijs middels regiotoeslagen. De norm voor vmbo-basis/kaderschool wordt gesteld op maximaal 45 minuten reistijd

50PLUS  heeft geen standpunten over het voortgezet onderwijs in het verkiezingsprogramma opgenomen.

Door: Nationale Onderwijsgids / Femke van Arendonk
Bronnen: Verkiezingsprogramma's VVD, D66, PVV, CDA, SP, GroenLinks/PvdA, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, Forum voor Democratie, BBB, SGP, DENK, Volt, JA21, BIJ1, Nieuw Sociaal Contract