Scholen in Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) moesten net als in Nederland technologie inzetten bij afstandsonderwijs. Om zicht te krijgen op de huidige inzet van ict in het onderwijs, de aanwezige ict-randvoorwaarden en de ambities van de eilanden, heeft Kennisnet een onderzoek uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW en de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN). Daarnaast zijn de ervaringen met het afstandsonderwijs tijdens de COVID-19-crisis onderzocht. Hieronder belichten we de belangrijkste conclusies en aanbevelingen.

De meeste scholen hebben divers digitaal lesmateriaal en verschillende softwarepakketten, maar er zijn minder apparaten dan leerlingen beschikbaar. Dat betekent dat niet alle leerlingen tegelijk kunnen werken met een apparaat.

Ict-budgethouder 

Op alle scholen is een ict-budgethouder aanwezig, maar wie deze rol krijgt verschilt per school. Soms is de directeur of het bestuur verantwoordelijk voor het budget, soms wordt dit in samenspraak georganiseerd.

Netwerkverbinding 

Alle participerende scholen beschikken over draadloos internet maar de bandbreedte varieert. Iets minder dan de helft van de leraren geeft aan dat de netwerkverbinding als matig wordt ervaren. Eén op de tien leraren geeft aan dat de netwerkverbinding slecht is. Updates van bepaalde Europees-Nederlandse methodes en software vindt op de eilanden plaats in de middag (’s nachts in Europa). Vanwege het tijdverschil zorgt dit op de eilanden voor problemen tijdens de onderwijsuren.

Oefensoftware 

Pc’s, laptops en instructievideo’s worden volgens leraren het meest gebruikt. Oefensoftware waarmee leerlingen leerstof kunnen oefenen en feedback ontvangen, wordt op Caribisch Nederland relatief weinig ingezet. Een verklaring hiervoor kan zijn dat de inhoud niet aansluit bij de cultuur en leefwereld van de leerlingen en studenten van Caribisch Nederland.

De meeste scholen willen investeren in de aanschaf en onderhoud van nieuwe en huidige apparatuur. Enkele scholen willen investeren in professionalisering van docenten op het gebied van onderwijs en ict, of de ondersteuning van ouders bij het gebruik van ict door leerlingen. Verder hebben veel maar niet alle scholen afspraken rondom de invulling van de Wet bescherming persoonsgegevens BES (Wbp BES).

Digitale geletterdheid 

Scholen gaan divers om met de aanpak van digitale geletterdheid van leerlingen. Op de eilanden wordt het meest aandacht gegeven aan het domein mediawijsheid, digitale informatievaardigheden en ict-basisvaardigheden, en het minst aan computational thinking. Er is een verschil in hoe scholen digitale geletterdheid definiëren. Sommige scholen gaan ervan uit dat als leerlingen werken met een apparaat, zij digitaal geletterd zijn. De meeste scholen besteden echter nog niet voldoende aandacht aan de ontwikkeling van digitale geletterdheid van leerlingen.

Ict-vaardigheden 

In vergelijking met leraren in Europees Nederland schatten de leraren in Caribisch Nederland zichzelf ongeveer even vaardig in als het gaat om algemene ict-vaardigheden. Op het gebied van didactische ict-vaardigheden schatten de leraren in Caribisch Nederland zichzelf gezien gemiddeld hoger in dan de leraren in Europees Nederland.

Iets meer dan de helft van de leraren geeft aan dat er schoolbreed geen afspraken zijn over de manier waarop ict in de lessen wordt gebruikt.

Afstandsonderwijs 

Uit de interviews met de schoolleiders en ict-coördinatoren komt naar voren dat het afstandsonderwijs tijdens de lockdowns over het algemeen goed is verlopen. Er zijn wel wat knelpunten ervaren. Zo had een aantal leerlingen thuis geen internetverbinding en geen apparaten. Hun digitale vaardigheden waren onvoldoende ontwikkeld voor het volgen van thuisonderwijs. Ook ontbrak het vaak aan ondersteuning van ouders.

De meeste scholen benoemen dat thuiswerken kan, mocht dit opnieuw nodig zijn, maar dat er vaak niet voldoende apparaten zijn voor iedere leerling en leraar.

Vier in balans-model 

Op basis van de resultaten uit het onderzoek zijn adviezen geformuleerd waarmee de Caribische eilanden de volgende stap kunnen zetten in onderwijs met ict. Daarbij is het belangrijk om altijd te kijken naar de implicaties voor alle onderdelen van het Vier in balans-model: visie, deskundigheid, inhoud en toepassingen, en ict-infrastructuur.

Leernetwerk 

Tussen de scholen is veel verscheidenheid. Voor elk advies zijn er ook scholen die hun zaken op dat punt al op orde hebben. Belangrijk is daarom om te onderzoeken hoe de samenwerking tussen de scholen kan worden versterkt, bijvoorbeeld door het opzetten van een leernetwerk en het uitwisselen van personeel met expertise.

Door: Nationale Onderwijsgids