Het voorstel van een ambtelijke commissie om de autonomie van het hoger onderwijs in te perken en extra bezuinigingen voor te stellen heeft voor opschudding gezorgd. Dit initiatief, dat deel uitmaakt van een breder onderzoek naar de doelmatigheid van het hoger-onderwijsbeleid in Nederland, zou volgens de commissie nodig zijn om de efficiëntie van overheidsuitgaven te verbeteren. Dit meldt ScienceGuide.
De commissie wijst op de noodzaak om de huidige bekostigingsmodellen, zoals de lumpsumfinanciering, te herzien. Ze stellen voor om modellen zoals capaciteitsbekostiging te overwegen, waarbij meer controle over de instroom van studenten in bepaalde studierichtingen mogelijk is. Dit zou instellingen helpen zich meer te richten op opleidingen die aansluiten bij de behoeften van de arbeidsmarkt, zonder direct de studentenkeuze te beperken.
Beperkte samenwerking tussen instellingen
De huidige financieringsstructuur zou volgens de commissie ook leiden tot beperkte samenwerking tussen onderwijsinstellingen. Zij benadrukken dat er meer sturing nodig is vanuit de overheid om samenwerking en kennisdeling te bevorderen, wat nu vaak alleen gebeurt als daar financiële prikkels tegenover staan.
Demografische krimp en de impact op onderwijsaanbod
Een ander punt van zorg is de demografische krimp, die vooral in het hbo al merkbaar is en waarschijnlijk ook de universiteiten zal beïnvloeden. Dit kan leiden tot een afname van het onderwijsaanbod, wat weer gevolgen heeft voor de kwaliteit en toegankelijkheid van het hoger onderwijs. De commissie stelt voor om hier proactief op in te spelen door onder andere de samenwerking tussen verschillende instellingen te verbeteren.
Zorgen om instroomkwaliteit en aansluiting op arbeidsmarkt
De commissie maakt zich ook zorgen over de kwaliteit van de instroom van nieuwe studenten en de aansluiting van afgestudeerden op de arbeidsmarkt. Er is een oproep voor meer focus op de aansluiting van opleidingen op sectoren waar een tekort aan arbeidskrachten heerst, zoals techniek, zorg en onderwijs.
Voorstel voor verhoogd collegegeld en andere bezuinigingen
Ten slotte stelt de commissie voor om het collegegeld voor wo-studenten te verhogen om hbo-studies aantrekkelijker te maken en pleit zij voor de invoering van een langstudeerboete. Deze maatregelen maken deel uit van een breder pakket aan voorgestelde bezuinigingen die bedoeld zijn om de overheidsuitgaven met twintig procent te reduceren.
Deze voorstellen zullen ongetwijfeld leiden tot verhitte discussies binnen en buiten het onderwijsveld, gezien de potentieel ingrijpende gevolgen voor zowel instellingen als studenten.
Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer
