Hoewel Zutphen al veel historische kennis heeft verzameld, blijven er nog talrijke onbeantwoorde vragen over de stad en haar rol in de geschiedenis. Door intensiever samen te werken met onderwijsinstellingen, wil de stad deze vragen beantwoorden. Het openstellen van archieven en andere bronnen moet meer studenten van erfgoedopleidingen aantrekken, zoals archeologie, monumentenzorg, restauratie en geschiedenis.

Volgens wethouder Sjoerd Wannet heeft Zutphen in het verleden geprobeerd om erfgoedonderwijs structureel naar de stad te halen, maar dit bleek lastig. "Onderwijsinstellingen zitten niet te wachten op meer vestigingen," aldus Wannet. "Het is onrealistisch te zeggen dat we een opleiding naar Zutphen gaan halen. We kunnen wel kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat stages en minors in onze stad worden gedaan. Dan halen we het hoger onderwijs alsnog deze kant op."

Zutphen als openluchtlaboratorium

De stad wil zich profileren als een openluchtlaboratorium, waar veel van de geschiedenis bewaard is gebleven. Dit maakt Zutphen een aantrekkelijke locatie voor onderzoekers met verschillende specialismen. Naast toegang tot rijke archieven biedt de stad ook mogelijkheden voor fysiek onderzoek, zoals archeologische publieksopgravingen.

"We gaan onze bronnen en collectie ontsluiten, zodat iedereen ermee aan de slag kan en ermee kan experimenteren. Het afgelopen jaar hebben we al kunnen zien waar dat toe kan leiden," zegt Wannet.

Een voorbeeld hiervan is het onderzoek van Johan Visser, een student van de Universiteit Leiden. Hij onderzocht het beruchte Bloedbad van Zutphen, een verhaal dat diep verankerd is in de geschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog. Zijn onderzoek, dat resulteerde in een masterscriptie beoordeeld met een 9,5, bracht een verrassende conclusie: het bloedbad was wellicht niet de massamoord die we altijd dachten.

Een onderzoeksagenda voor het onderwijs

Zutphen heeft een duidelijke onderzoeksagenda opgesteld die het deelt met onderwijsinstellingen. Deze agenda bevat uiteenlopende onderzoeksthema's die nog verder onderzocht moeten worden. Eén van de thema's is bijvoorbeeld het vaststellen van de locaties waar de adel vroeger in de stad en het buitengebied woonde. Zutphen was in de middeleeuwen een belangrijk machtscentrum, en graven, bisschoppen en zelfs koningen verbleven er.

Daarnaast is er behoefte aan meer kennis over het ontstaan van Zutphen. Hoewel er aanwijzingen zijn dat de oorsprong van de stad in de vierde eeuw ligt, ontbreken de harde bewijzen. Ook de ontwikkeling van onderwijs en geletterdheid in Zutphen is een thema dat meer aandacht verdient. De Librije, een 16e-eeuwse kettingbibliotheek onder de Walburgiskerk, speelt hierbij een belangrijke rol. Deze unieke bibliotheek is één van de weinige bewaarde kettingbibliotheken in Europa en biedt nog veel onontdekte historische waarde.

Toekomstgericht erfgoedonderzoek

Zutphen hoopt dat de vernieuwde focus op het aantrekken van studenten en onderzoekers zal leiden tot nieuwe ontdekkingen en inzichten over de geschiedenis van de stad. Door als een groot erfgoedlaboratorium te fungeren, kan Zutphen zijn rijke geschiedenis niet alleen behouden, maar ook verder onderzoeken en delen met de wereld.

Met deze aanpak zet Zutphen een belangrijke stap in het verbinden van erfgoed en onderwijs, en positioneert het zichzelf als een unieke locatie waar verleden en heden elkaar ontmoeten. Studenten en onderzoekers krijgen de kans om de geschiedenis van dichtbij te ervaren en te bestuderen, terwijl Zutphen zich verder profileert als een stad die trots is op zijn verleden en dit op innovatieve manieren wil verkennen en behouden.

Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer