Ik zat achter het bureau in het lokaal en was bezig met het inwerken van een stapel gloednieuwe, nieuwsgierig makende boeken. Met grote zorg -en een ietwat theatraal, overdreven gebaar-, bladerde ik de juweeltjes stuk voor stuk door. Vervolgens zocht ik voor elk prachtig exemplaar -dat inmiddels in het uitleensysteem was ingevoerd- een prominent plekje op de centrale tafel in de ruimte.

Duizenden vragen

Stilletjes observeerde ik hem, terwijl ik acteerde ongestoord verder te werken. Maar mijn brein maakte overuren. Zijn gedrag maakte nieuwsgierig. Inwendig voelde ik de drang om hem te bestoken met duizenden vragen: “Wat zoek je eigenlijk? Wat lijkt je leuk? Waarom bekijk je niet even deze kaft? Waarom probeer je niet iets? Waarom raak je ze enkel aan? Waarom…”

Maar uiteraard wist ik beter. Mijn eigen vanzelfsprekendheid als het op leesgedrag aankomt, kan ik niet zomaar projecteren op anderen. Hoewel ik het meer dan eens ben met het motto van onze nieuwe kinderboekenambassadeur Rian Visser: “Iedereen die leest zou leesplezier kunnen uitdragen: laat weten dát je leest en wát je leest. Laat van je lezen!” Dat is de kunst, hetgeen ons te doen staat.

'Lezen is zo'n ultieme ervaring'

Ik lees veel. Ik lees graag. Ik vind het een van de fijnste bezigheden die ik me kan bedenken. Soms vind ik het dan ook moeilijk te bevatten dat er mensen zijn die dit gevoel niet herkennen. De cijfers liegen er niet om, dus ik weet dat het anders wordt ervaren, maar in mijn beleving is dit een onverklaarbaar fenomeen. Ik gun dan ook eenieder de heerlijke wereld die het geschreven woord je laat ervaren. Je éigen wereld, fijner dan een serie, fijner dan een film! Je leest en leert, je reist en dwaalt, geniet en staat doodsangsten uit. Je verrijkt je wereld op ongekende wijze. Het is zo’n ultieme, rijke ervaring.
Ik gooi nog nét niet de boeken naar de leerlingen en leerkrachten toe, maar ik kan het nauwelijks laten om men te overstelpen met mijn boekentips. Het bruist, het borrelt en maakt dat je alles los mag en kunt laten.

Even wachten

Ik plaatste het laatste boek op de tafel. Met een tevreden zucht en een voldaan gevoel bekeek ik de kaften, snoof de geruststellende boekengeur op. Zijn gedrag was onveranderd. Hij bevond zich inmiddels op een andere plek in het lokaal, maar nog steeds was er geen boek aan zijn handen blijven plakken.
“Kan ik je ergens mee helpen?”
Hij keek me aan, leek even te twijfelen, maar haalde toen zijn schouders onverschillig op. “Neu… allemaal stom…”
Veel meer kwam er niet uit. Enkele klasgenoten grinnikten, zijn opmerking sterkte zijn houding. Toch besloot ik geen genoegen te nemen met deze reden. Een goed gevulde schoolbibliotheek heeft voor elk kind, voor elke lezer iets moois. Ook voor hem, ik wist het zeker. Maar wellicht veroorzaakte de aanwezigheid van zijn klasgenoten een rem. De invloed van de omgeving kan groot zijn.
Ik verplaatste hier en daar nog enkele boeken en besloot te wachten tot zijn klasgenoten een boek hadden gekozen en het lokaal verlieten. Nog even, dacht ik… want ik wist zeker dat ik zojuist een kleine twijfel zag.
En ja… na enkele minuten, misschien omdat hij zeker wist dat de anderen niet meer terug zouden komen, kwam hij schoorvoetend naar me toe.
“Ik eh… vind lezen eigenlijk best leuk, maar het lukt nog niet zo… De rest leest sneller enzo. Ze lezen ook ingewikkeldere boeken. Dus ja…”

Dapper

Ik keek hem geruststellend aan en complimenteerde hem. Hoe mooi is het dat een kind voelt wat het voelt en durft uit te spreken waardoor het geremd wordt. Los van de oorzaak, los van de omgeving, vond ik het ontzettend dapper dat hij wachtte op een veilig moment om zijn gevoel te verwoorden. Mooi.

Samen struinden we vervolgens door de bibliotheek. Ik liet hem de verschillend genres zien, variatie aan lettergroottes, zinconstructies, de aan-/afwezigheid van illustraties. Ik nam hem mee naar de informatieve afdeling, de stripboeken en comic novels. Uiteindelijk koos hij prachtig geïllustreerde informatieve boeken gevuld met rijke teksten, een schat aan informatie en adembenemende platen. Het geluid van de scanner bezegelde zijn keuze en glunderend liep hij het lokaal uit.

Hij overwon de drempel. Vroeg hulp om te kunnen verdwijnen in de grenzeloze wereld van de literatuur. Ik gun elk kind, élk mens (!) deze dappere houding en hoop van harte dat ze durven, willen en gaan lezen. Meer en meer om de wereld in al zijn facetten op ongekende wijze te leren kennen.

Door: Nationale Onderwijsgids / Judith Knapp-Brouns