Handig, zou je denken, voor al die studenten die daar stage willen lopen. De praktijk is echter weerbarstiger en raakt aan één van de pijnpunten van de zorgopleidingen: het grote tekort aan stageplekken voor met name eerstejaars studenten. En het gebrek aan begeleiding voor wie wel een plek op de werkvloer heeft weten te bemachtigen. Dat moet anders, vond Hanny Vroom, directeur onderwijs bij het MBO College West. Zij zette NPO-gelden in voor een innovatief stageconcept.

Praktijkopleiders 

Al vanaf 2015 zag ze met lede ogen aan dat door bezuinigingen de kwaliteit van de stagebegeleiding achteruit ging. De praktijkopleiders verdwenen, de werkbegeleiders bleven over. Maar juist die praktijkbegeleiders zijn van grote waarde voor de vaak nog jonge studenten. Zij helpen hen met hun leerproces, met hun onderwijsdoelen. Ze leren ‘hoe het hoort’ op de werkvloer en geven waar nodig een schouderklopje. Jongeren die dat soort hulp niet krijgen, haken sneller af tijdens hun opleiding. En als daar een pandemie overheen komt, wordt het probleem nog nijpender.

Zo’n jaar geleden sprak ze zich uit in de kerngroep van de MBO-raad Zorg en Welzijn. “Ik heb een droom. Laat mij een groep praktijkbegeleiders bij elkaar brengen, in huis opleiden en bij de leerbedrijven brengen waar zij studenten gaan begeleiden. En geef hierin het onderwijs de regie”. Hanny: “Er moest gewoon een oplossing komen, vooral voor de eerstejaars studenten. Velen komen door gebrek aan stageplaatsen pas in het tweede jaar in het werkveld en als de praktijk dan anders is dan ze dachten, haken ze alsnog af. Maar dan ben je wel  één tot twee jaar verder. En dan zijn er ook nog zo weinig mbo-stageplekken in de ziekenhuizen, terwijl daar veel vraag is naar personeel. Van alle 600 studenten verpleegkunde, lopen er maar 25 stage in ziekenhuizen. Dat is veel te weinig.”

Nationaal Programma Onderwijs 

De droom was uitgesproken. Nu de praktische uitwerking nog. Vanuit het Nationaal Programma Onderwijs was er budget beschikbaar gekomen dat voor extra stagebegeleiding kon worden ingezet. Hanny: “Dat was een prachtige timing, maar ik wilde wel eerst goedkeuring van het ministerie. We halen de regie van de persoonlijke begeleiding van de student naar ons toe, dat moet zuiver geregeld worden.” Uiteindelijk kwam er groen licht van OCW en kon ze aan de slag. Er kwam een plan voor 10 fte praktijkbegeleiders, in dienst van het ROC, die met elkaar zo’n 400 studenten op de werkvloer zouden gaan begeleiden, met focus op eerstejaars BOL-studenten.

Ondersteuning studenten 

Helena Schuengel werd als projectleider van buiten aangetrokken en ging nauw samenwerken met Jolanda Vrolijk, hoofd van het stagebureau van MBO College West. Als eerste brachten ze in kaart waar de leerbedrijven behoefte aan hadden, zodat ze scherper konden werven. Helena: “Uit onderzoeken komt naar voren dat veel werkbegeleiders moeite hebben met het ondersteunen van studenten. Ze ervaren het vaak als een last, terwijl wij graag willen dat ze het als een lust gaan zien. Hoe ga je dat veranderen? Wat heb je daarvoor nodig?” Belangrijk was in ieder geval dat gezocht zou worden naar kandidaten die fulltime beschikbaar waren. Het mocht geen ‘baantje erbij’ worden, omdat zichtbaarheid en aanwezigheid in deze functie zo belangrijk zijn.

Vaccinatieprogramma GGD

Daarnaast startten ze alvast met een pilot bij het vaccinatieprogramma van de GGD. Vijfentwintig studenten gingen er stage lopen en kregen een vast aanspreekpunt. Dat was een succes: Jolanda: “De 25 tijdelijke plekken hebben nu geleid tot 40 structurele plekken. Dat was niet mogelijk zonder onze intensieve begeleiding. De praktijkbegeleider daar zorgde voor een goede basis voor studenten, voor rust in een hectische omgeving en hulp bij het leerproces.” Hanny: “Doordat we de kwaliteit van begeleiding een boost hebben gegeven, hebben we ook méér stageplekken kunnen creëren. Dat is dubbele winst!” Helena: “We bouwen aan kwaliteit van begeleiding om de kwantiteit te borgen. Je kunt alleen maar meer stageplekken creëren als het werkveld vertrouwen heeft dat de kwaliteit goed is.”

Tien praktijkbegeleiders 

In het najaar van 2021 werden de 10 praktijkbegeleiders geworven. Helena: “We kregen ontzettend veel reacties. Ook van mensen uit het werkveld die in hun huidige baan wel extra begeleiding zouden willen bieden, maar daar gewoon niet aan toekomen.” Jolanda: “Behalve naar werkervaring, keken we ook naar ervaring met coaching en hoe stevig iemand in zijn schoenen staat. Voor deze functie heb je een enorme organisatiesensitiviteit nodig. Je komt op een cruciale plek tussen onderwijs, leerbedrijf en student in, met al die partijen moet je professioneel om kunnen gaan.”

Het MBO College West heeft inmiddels 9 kandidaten aangenomen. Op het ROC hebben ze een verkort traject ‘praktijkbegeleider’ doorlopen en nu maken ze kennis met de leerbedrijven waar ze gedetacheerd worden. Drie van hen vertellen over hun overstap.  

Hans Blaas heeft 15 jaar in de kinderopvang gewerkt en gaat nu aan de slag als praktijkbegeleider bij Amsta, een zorginstelling voor ouderen en mensen met een verstandelijke beperking. Hij schreef zijn sollicitatiebrief binnen 10 minuten, recht uit het hart. Hans: “De inhoud van deze functie sloot naadloos aan bij mijn eigen normen en waarden, en dan mag ik ook meedenken over verbeteringen. Dat trekt me enorm aan.” Hij wil de studenten aandacht geven en werkplezier creëren. Maar ook kijken naar de omgeving waarin zij werken, met personeelstekorten en werkbegeleiders die dit werk al heel lang doen.

Ook Jessica Zweden, die binnenkort aan de slag gaat bij Zorggroep Amsterdam Oost, herkende zich volledig in het functieprofiel. Na 12 jaar te hebben gewerkt in de gezinshulpverlening, wilde ze zich verder ontwikkelen als coach. “Ik las de vacature en wist: dit is op mijn lijf geschreven, ik kan dit!” Ook de warme ontvangst bij het ROC blijft haar nog lang bij. Ze hoopt dat zo’n goede start ook mee kan geven aan de 13 eerstejaars studenten die ze binnenkort gaat begeleiden.

Ellen Krouwels komt uit de zorg en heeft als doktersassistent en OK-assistent gewerkt. Ook gaf ze een tijdje les. Het raakte haar dat MBO-studenten zo gevoelig zijn voor complimenten. Dat je met iets kleins vaak al het verschil kunt maken. “Toen ik deze vacature zag dacht ik echt: wanneer mag ik beginnen?” Ze gaat aan de slag bij het OLVG-ziekenhuis en de Wijkkliniek, een innovatief zorgconcept voor kwetsbare ouderen.

Jolanda: “Ik zie ons traject als een grote kans om sámen op te gaan in de opleiding van studenten. Niet: dit stukje doet het leerbedrijf, dit stukje doet het onderwijs, maar dit doen we gewoon met elkaar. Dat is een grote plus.”

Interesse van andere mbo's 

Hanny: “Ik ben er heilig van overtuigd dat dit gaat werken. Ook steeds meer andere MBO’s zijn geïnteresseerd en kloppen aan. Wij staan voor ze open, we delen onze ervaring, de vacatureteksten, alles is open source. Nu moeten we alleen nog structureel geld vinden. We hebben samen met VNO-NCW en MKB Nederland al een doorrekening gemaakt wat het gaat kosten als we dit project landelijk willen opschalen. Zij zijn enthousiast. Nu het Rijk nog.

Door: Nationale Onderwijsgids