Veel leerkrachten en leerlingen beginnen diep te zuchten als het tijd is voor de les begrijpend lezen. De klachten zijn uiteenlopend: saai, niet motiverend, te veel strategieën, geen transfer van vaardigheden naar andere vakken en ondanks de tijdsinvestering van veel scholen lage scores op dit onderdeel. Met de BLIKSEM-aanpak willen we deze problemen zoveel mogelijk het hoofd bieden.
Wat is BLIKSEM?
De BLIKSEM-aanpak is een aanpak voor begrijpend lezen voor groep 5 t/m 8 en is ontwikkeld door het Expertisecentrum Nederlands (Nijmegen) en HCO (Den Haag). BLIKSEM staat voor Begrijpend Lees Instructie Kan Strategisch én Motiverend. De aanpak beperkt zich tot acht à negen kernstrategieën die door de leerkracht tijdens het voorlezen van een spannend leesboek hardop denkend worden voorgedaan. De leerlingen oefenen deze strategieën zelfstandig bij het stillezen in een zelfgekozen boek. Vervolgens worden de strategieën één of meerdere keren per week toegepast bij het lezen van zaakvakteksten.
Wat zijn belangrijke kenmerken van de BLIKSEM-aanpak?
1. Tijdens het voorlezen krijgen de kinderen de kans om mee te leven met de hoofdpersoon en er is veel interactie over het verhaal door de vragen die de leerkracht stelt bij het hardop denkend voordoen van de strategieën. De leerlingen zijn actief betrokken: ze leren op cognitief en metacognitief niveau na te denken over de teksten door reflectie op de inhoud en op de moeilijkheden in de tekst. Door de aanpak langere tijd vol te houden is de verwachting dat deze hogere-orde strategieën inslijpen en uiteindelijk routines worden. Ze worden dan min of meer automatisch uitgevoerd.
2. De kinderen oefenen de strategieën tijdens het stillezen in boeken die ze zelf gekozen hebben. Ze kunnen dus lezen over onderwerpen die ze interessant vinden en waarover ze meer willen weten. Zo oefenen ze de strategieën in een betekenisvolle context, wat bevorderlijk is voor de leesmotivatie. Ook zwakke lezers kunnen meedoen; ze oefenen met de strategieën in boeken op hun eigen leesniveau.
3. De leerkracht modelt een beperkte set strategieën, waarvan in onderzoek is aangetoond dat ze effectief zijn. De strategieën worden in betekenisvolle situaties aangeboden tijdens het voorlezen, geoefend tijdens het zelfstandig lezen, en toegepast bij het lezen van zaakvakteksten.
4. De BLIKSEM-aanpak is niet moeilijk in te voeren. De instructiewijze kan met een korte training aan de leerkrachten geleerd worden en is in essentie heel eenvoudig. De BLIKSEM-aanpak kan bovendien ook gebruikt worden bij andere teksten.
Wetenschappelijk onderzoek
Uit tweejarig wetenschappelijk onderzoek in groep 5 en 6 is gebleken dat de BLIKSEM-aanpak effectief is. De kinderen die twee jaar met BLIKSEM hadden gewerkt, waren significant meer vooruitgegaan op toetsen voor begrijpend lezen en technisch lezen dan de kinderen in de controlegroep, die met een reguliere methode voor begrijpend lezen werkten.
Materialen
Cd-rom Oefenteksten en toetsen voor begrijpend lezen
Bevat oefenmateriaal voor groep 5, 6, 7 en 8
Per leerjaar zijn zes oefenteksten en drie toetsen opgenomen, met een uitgebreide instructie voor de leerkracht om per vraag lees- en oplossingsstrategieën met de leerlingen te bespreken.
Verschillende tekstsoorten komen aan bod.
Door de toetsing met meerkeuzevragen vormt dit materiaal een uitstekende voorbereiding op de Cito-toets.
De teksten horen bij de BLIKSEM-aanpak voor begrijpend lezen, maar zijn bruikbaar op iedere basisschool, ongeacht de methode die wordt gebruikt.
BLIKSEM groep 5, 6, 7 en 8
Per jaargroep:
Twee of drie voorleesboeken
Ringband met uitgebreide handleiding voor de leerkracht
Kaarten met pictogrammen van de BLIKSEM-strategieën
Strategiekaarten voor klassikale instructie
Cd-rom met kopieerbladen, oefenteksten en toetsen
Voor meer informatie over BLIKSEM, klik hier.
© Nationale Onderwijsgids
