Er is geen gebrek aan vernieuwing in het onderwijs. Maar hoe kunnen scholen ervoor zorgen dat die vernieuwingen beklijven, en ook niet beperkt blijven tot die ene klas waar het begon. Of tot dat ene vak of die ene school? Daarvoor blijken een aantal voorwaarden of condities essentieel. De zogenoemde relationele condities zijn de belangrijkste voorwaarden voor duurzaam vernieuwen. Dergelijke samenwerkingsverbanden vergroten de kans op verduurzaming van de innovatie. 

 

Toch is samenwerking niet de heilige graal. Er zijn ook risico’s aan verbonden. Er kunnen eilanden van vernieuwing binnen de school ontstaan als zo’n ontwerpteam zijn ervaringen niet met anderen deelt. Duurzaamheid zou daarom niet pas na de implementatie van een vernieuwing aandacht moeten krijgen. Focus op netwerksamenwerking in en rondom een vernieuwing is vanaf het begin nodig.

 

Goede samenwerking in netwerken kan bovendien de andere cruciale condities indirect versterken. Die andere voorwaarden zijn innovatie-specifieke, individuele, structurele en leiderschapscondities. Wat betreft de innovatie-specifieke condities is het belangrijk dat de vernieuwing leerlinggericht is. Individuele condities betreffen actieve betrokkenheid en eigenaarschap van leraren en dat zij begrip hebben van en kennis over de vernieuwing. Bij structurele condities gaat het over tijd, middelen en ondersteuning die leraren tot hun beschikking hebben. Door het oprichten van samenwerkingsverbanden kan een gebrek aan individuele condities en structurele condities worden opvangen. Taken kunnen bijvoorbeeld worden verdeeld en niet iedereen hoeft dezelfde kennis te hebben.

 

Schoolleiders en teamleiders moeten vanaf het begin een regisserende rol op zich nemen, en niet wachten tot er een resultaat is. Zo moet de schoolleider zelf netwerken mét kennisdeling buiten de school aangaan. Voor de eigen professionele ontwikkeling maar ook voor de opschaling en doorontwikkeling van de vernieuwing in andere scholen.