Aan het eind van het basisonderwijs behaalt 73 procent van de leerlingen het fundamentele niveau 1F voor schrijfvaardigheid. In het speciaal basisonderwijs is dit 33 procent. De prestaties van leerlingen zijn stabiel sinds 2009, maar blijven achter bij de ambities die de commissie-Meijerink formuleerde bij de introductie van de referentieniveaus. Dit meldt de Inspectie van het Onderwijs op basis van het rapport Peil.Schrijfvaardigheid.
Deze peiling geeft niet alleen zicht op de leerlingprestaties op het gebied van het schrijven van teksten, maar ook op het schrijfonderwijs op scholen voor (speciaal) basisonderwijs en de attitude van leerkrachten en leerlingen. Leerkrachten geven in het onderzoek aan dat ze de communicatieve en expressieve functie van schrijven het belangrijkst vinden. In hun onderwijs zetten ze bij de instructie, lesdoelen en feedback echter vooral in op correctheidsaspecten (spelling, grammatica en interpunctie).
Niveau blijft achter bij ambities
Voor het eerst rapporteert de inspectie over schrijfvaardigheid in termen van referentieniveaus. Deze wettelijk vastgestelde niveaus specificeren de beoogde opbrengsten van het onderwijs voor taal en rekenen. De commissie-Meijerink, die de referentieniveaus opstelde, schatte in dat 75 procent van leerlingen aan het einde van het primair onderwijs minimaal dit niveau zou behalen. De commissie stelde bovendien de ambitie dat 85 procent van de leerlingen niveau 1F zou gaan halen. De gerealiseerde percentages voor niveau 1F (73 procent in bo en 33 procent in sbo) op het gebied van schrijfvaardigheid betekenen dat elk jaar enkele tienduizenden leerlingen het (speciaal) basisonderwijs verlaten zonder een stevig fundament voor schrijven.
Onderwijs en beoordeling schrijfvaardigheid blijkt lastig
Uit het onderzoek blijkt dat schrijven niet alleen moeilijk te onderwijzen en te beoordelen is, maar ook lastig te organiseren in de klas. Daardoor blijven bepaalde fases van het schrijfproces die juist goed kunnen bijdragen aan de schrijfontwikkeling onderbelicht. Als meest lastige aspect van schrijfonderwijs noemen leerkrachten het beoordelen, monitoren en evalueren van de schrijfvaardigheid. Hierdoor ontbreekt het aan goed zicht op de schrijfontwikkeling van de leerlingen en daarmee ook de urgentie om met eventueel tegenvallende resultaten aan de slag te gaan.
Het belang van schrijfvaardigheid en schrijfonderwijs
Effectief schrijfonderwijs is belangrijk, want goed kunnen schrijven is voorwaardelijk om zelfstandig deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Denk daarbij aan schriftelijk solliciteren, het schrijven van verzoeken aan overheidsinstanties, het indienen van klachten, het opstellen van plannen en het maken van verslagen. De leesvaardigheid van leerlingen is ook gebaat bij schrijven en schrijfonderwijs. Lezen en schrijven zijn nauw verwante communicatieve vaardigheden. Schrijven speelt bovendien een belangrijke rol bij de cognitieve ontwikkeling van leerlingen; door te schrijven, doen ze nieuwe kennis op en krijgen ze meer grip op het onderwerp waar ze over schrijven, ze benoemen zaken en leggen relaties.
Basisvaardigheden
Schrijfvaardigheid behoort samen met lezen, mondelinge taalvaardigheid, rekenen-wiskunde en sociale & maatschappelijke competenties tot de basisvaardigheden die leerlingen in het Nederlandse onderwijs dienen te ontwikkelen. Om goed zicht te krijgen op zowel de leerlingprestaties als het onderwijs in de basisvaardigheden, heeft de inspectie dit thema voor de komende jaren dan ook als speerpunt aangemerkt.
Door: Nationale Onderwijsgids
