GRONINGEN - Uit een analyse van het Onderwijsblad onder 9.000 scholen blijkt dat het leerlingenaantal veel minder is gedaald tussen oktober 2010 en maart 2012 dan de daling van arbeidsplekken in het primair- voortgezet- en middelbaar beroeps- onderwijs. Door deze onevenredige verdeling tussen de daling in het aantal docenten en het aantal leerlingen worden de klassen steeds voller. En daar zal het niet bij blijven. Ook dit schooljaar zijn vele scholen begonnen met minder werknemers, aldus AOb-leden in de enquête Meesterlijk Onderwijs.
Het ministerie rekende kort voor de zomer in een brief al voor dat de groepsgrootte tussen oktober 2010 en oktober 2011 net als een jaar eerder is gestegen. Het banenverlies bij de start van het schooljaar 2011 zat iets boven de 8.000. Op basis van nieuwe cijfers van het ministerie die het Onderwijsblad heeft gebruikt, wordt duidelijk dat de trend gewoon doorzet. Daarbij was het mogelijk om van 95 tot 98 procent van alle 0ngeveer 9.000 scholen in basis, speciaal, voortgezet en middelbaar beroeps onderwijs goede cijfers over het personeelsaantallen over het voorjaar van 2012 te krijgen.
Tussen oktober 2011 en maart 2012 zijn tijdens het afgelopen schooljaar opnieuw 2.000 fulltime banen geschrapt. Daarmee komt het banenverlies van deze stille saneringsoperatie in de afgelopen periode uit op ten minste 10.000. Omdat het aantal leerlingen niet zo snel daalt, worden de klassen onvermijdelijk voller. De leerling/leraarratio geeft daar duidelijk aanwijzingen voor. Die stijgt 0,4 tot 0,8 in de verschillende sectoren, maar daar moet je de stijging over 2009 van rond de 0,5 eigenlijk bij rekenen.
En daar zal het niet bij blijven. In de verkiezingsenquête onder AOb-leden Meesterlijk Onderwijs geeft meer dan de helft aan dat het nieuwe schooljaar opnieuw is gestart met minder mensen. Ruim een kwart ziet de formatie stabiliseren, 10 procent verwelkomt juist meer collega’s. Kijken we naar het aantal banen dat verdwijnt, dan gaat het om twee per school in het basisonderwijs, vier in het speciaal onderwijs en ruim zes in het voortgezet onderwijs.
Oorzaken van het banenverlies zijn krimp (voor een kwart in het basisonderwijs) en bezuinigingen. Zo stegen de prijzen van materiaal en onderhoud, maar scholen kregen geen compensatie. Daarnaast werd er geschrapt in subsidies voor bestuur en management (-90 miljoen) en tal van subsidies en projecten. De btw-verhoging zet scholen verder in de min. Daarnaast zijn er scholen waar de bedrijfsvoering rammelt en zelf veroorzaakte verliezen afgedekt moeten worden.
Het banenverlies is ook opgemerkt door schoolverlaters. Werken in het onderwijs vinden zij niet zo aantrekkelijk meer: de aanmelding voor het eerste jaar daalde bij de lerarenopleidingen met 10 procent. Dat zal over vier jaar te zien zijn bij de tekorten aan leraren, als veel ouderen met pensioen gaan.
© Nationale Onderwijsgids / Isabella van der Donk
