Met gespannen gezichten en klamme handen liepen tientallen Noord-Hollandse scholieren afgelopen donderdag en vrijdag evenementenlocatie Claus in Hoofddorp binnen. De één had al 5 jaar debatervaring op zak, de ander nog maar 2 weken. Maar voor hun deelname aan Op weg naar het Lagerhuis maakte dat niet uit. Vanwege corona vonden de debatten en speeches van de voorrondes dit jaar niet plaats onder de gekleurde glazen droomluchters van de Statenzaal in het provinciehuis, maar onder de ietwat bescheidenere kroonluchters aan de houten balken in een van de zalen van Claus. 

Verschillende rondes met vier onderdelen 

Met aan de ene kant van de ruimte het ene team, en aan de andere kant het andere team, streden steeds 2 van de 17 deelnemende scholen tegen elkaar. De verschillende rondes bestonden uit 4 onderdelen: het vaste rollendebat, het 1-op-1 debat, het 360-graden debat (waarin de debaters afwisselend ‘voor’ en ‘tegen’ de stelling zijn) en de V-Rede (waarin 1 leerling in een speech van maximaal 150 seconden een maatschappelijke kwestie aankaart). Gespreksleider Frits Bloemberg zorgde ervoor dat iedereen netjes één voor één aan de beurt kwam én hij hield nauwlettend de aftellende klok op het grote scherm in de gaten. Liep de tijd tegen het einde, dan telde iedereen keihard de laatste 5 seconden mee. 

De onderwerpen die voorbijkwamen liepen flink uiteen; van de legalisering van softdrugs tot aan het vergemakkelijken van abortus of het verbieden van alternatieve geneeswijzen. Sommige stellingen hadden ook een provinciaal tintje, zoals ‘Jongeren moeten op hun 16e kunnen stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen’ of ‘De provincie moet preferenda organiseren’. Na afloop van elke ronde was de ontlading bij de debaters goed zichtbaar. Diepe zuchten waren te horen en sommige teamleden vlogen elkaar in de armen, blij dat het erop zat. 

Juryleden 

De jury – met onder andere oud-deelnemers, gemeenteraadsleden en provinciepolitici Eric Jensen en Diana Dekker – zat na afloop klaar om de debatten en speeches van commentaar te voorzien. “Het moet geen drogredenfeest worden”, gaf één van de juryleden als tip vooraf. Waarmee de debaters dan wel hun punten konden verdienen? Nieuwe invalshoeken bedenken, argumenten onderbouwen met feiten, persoonlijke voorbeelden gebruiken, humor, sterke lichaamstaal en een goede samenwerking binnen het team. 

V-rede 

Na de verschillende debatten werd aan het einde van elke ronde een spreekgestoelte uit de hoek van de ruimte tevoorschijn getoverd. Daarachter nam om de beurt 1 van de teamleden plaats voor hun V-rede. Dierenleed in de vleesindustrie, gebreken in het huidige onderwijssysteem, laaggeletterdheid, het gevaar van sociale media, gebrek aan kennis rondom oorsuizen; in 150 seconden werden allerlei maatschappelijke problemen aangekaart en uiteengezet. 

De ene speech was nog persoonlijker dan de ander. Zo vertelde Pascal van het Calandlyceum uit Amsterdam over de intimidaties die hij ervaart vanwege zijn homoseksualiteit: “Elke keer heb ik weer de angst dat ik niet thuis wakker word, maar in het ziekenhuis.” Ook Rosan van SG Huizermaat uit Huizen deelde een persoonlijke ervaring van hoe zij als 12-jarige te maken kreeg met seksuele intimidatie op straat: “Zelfs met regenbroek en winterjas aan werd ik beschouwd als seksobject.” Toen Sacha van het Haarlemmermeerlyceum uit Hoofddorp in haar V-rede uitsprak hoe ze haar onzekerheid heeft overwonnen rondom haar stem (ze heeft schisis), liepen er zelfs tranen over de wangen van een medeleerling. 

Politiek 

Halverwege de middag kwam commissaris van de Koning Arthur van Dijk langs om met leerlingen van 4 Noord-Hollandse middelbare scholen te praten over wat hen bezighoudt en hoe zij kijken naar de politiek. Het mentale welzijn van de jongeren was een terugkerend thema. “Het is belangrijk dat scholen na deze coronatijd niet verdergaan alsof er niks is gebeurd, maar aandacht besteden aan hoe de leerlingen in hun vel zitten”, aldus de commissaris. Met een thuiswonende 17-jarige dochter herkende hij de verhalen van de jongeren; weinig sociale contacten, digitale lessen, geannuleerde feestjes en sobere diploma-uitreikingen. 

Met de Provinciale Statenverkiezingen in aantocht vroeg Van Dijk ook hoe hij jongeren beter kan betrekken bij de politiek. Zouden 16-jarigen al stemrecht moeten krijgen? Moeten politici met regelmaat langskomen in de klas om te vertellen over hun werk? Is een denktank van jongeren misschien de oplossing? “Ik kan mij voorstellen dat jongeren zich minder interesseren voor de financiën van de provincie. Maar kwesties als cultuuronderwijs op school, de aanleg van een fietsverbinding waardoor je niet meer 10 kilometer hoeft om te fietsen of de locatie van zwemwater raken jongeren wel degelijk. Over dit soort vraagstukken moeten we bij jongeren aan de bel kunnen trekken”, zei de commissaris.  

Op weg naar het Lagerhuis 

Vanwege corona was er een aangepast programma zonder winnaars. Als troostprijs kreeg iedereen toch een beker, een koffie/theebeker welteverstaan. De finale wordt ingevuld met individuele debat- en speechtalenten. Zij hebben een uitnodiging gekregen voor de landelijke vervolgrondes van Op weg naar het Lagerhuis en maken kans op een plek in de tv-finale. Die is op 6 mei te zien bij BNNVARA op NPO 2.

Door: Nationale Onderwijsgids