De effecten van de coronacrisis komen harder aan bij kwetsbare bevolkingsgroepen, zoals lager opgeleide mensen, jongeren, ouderen en mensen met onderliggende gezondheidsproblemen. Het gaat dan niet alleen om de directe gevolgen maar juist ook om de indirecte, toekomstige gevolgen. Dit meldt het RIVM in een speciale uitgave van de Volksgezondheid Toekomstverkenning. Hierin wordt beschreven hoe de coronapandemie de gezondheid in Nederland op termijn verandert.
De directe gevolgen van het nieuwe coronavirus zijn enorm, ook in Nederland. De sterfte aan COVID-19 komt waarschijnlijk in de top 3 van doodsoorzaken in 2020. De ziektelast is vijf keer zo hoog als bij normale griep. Bovendien zijn de lange-termijneffecten voor ex-patiënten nog onbekend. Daarnaast zijn de indirecte effecten van COVID-19 groot: de reguliere zorg is (tijdelijk) minder toegankelijk geweest, de leefstijl verandert en coronamaatregelen verschralen het sociale leven.
Mensen leven ongezonder
Uit het onderzoek blijkt dat meer mensen in de coronacrisis ongezonder zijn gaan leven. Rokers roken meer, het aantal mensen met overgewicht stijgt en de ziektelast neemt toe doordat bijvoorbeeld (planbare) specialistische zorg wordt uitgesteld.
Grote mentale druk onder jongeren
Het RIVM concludeert dat de coronacrisis veel harder toeslaat bij lager opgeleide mensen. Daarnaast staat bij jongeren en ouderen de mentale gezondheid onder druk. De pandemie verscherpt ook de tegenstellingen tussen generaties. Jongeren voelen zich beperkt in hun vrijheid door de coronamaatregelen, die vooral bedoeld zijn om ouderen te beschermen.
In de eerste fase van de coronacrisis was weinig aandacht voor aspecten zoals ervaren gezondheid, eenzaamheid, het kunnen voeren van eigen regie, kwaliteit van leven en zingeving. Het is van belang om bij toekomstige maatregelen ook deze perspectieven op gezondheid mee te wegen, schrijft het RIVM.
Ook positieve gevolgen COVID-19
Het RIVM schetst ook positieve gevolgen van de coronapandemie. Zo heeft de toepassing van digitale technieken een enorme vlucht genomen. Zorg op afstand is veel meer toegepast, de digitale emancipatie van ouderen is sterk toegenomen en het thuiswerken brengt ook meer eigen regie en gezinstijd met zich mee. Verder is er een sterkere verbondenheid in de buurt en intensievere samenwerking tussen verschillende zorgpartijen te zien.
Beter voorbereid op de toekomst
De uitkomsten van deze toekomstverkenning schetsen een beeld van een samenleving die op alle lagen hard geraakt is door de uitbraak van de coronapandemie. Een betere voorbereiding op de toekomst vraagt om: meer inzet op integrale preventie, rekening houden met chronische ziekten én infectieziekten, meer inzicht in mentale gezondheid bij verschillende bevolkingsgroepen en intensievere domein-overstijgende samenwerking tussen ministeries om gezondheid te verbeteren.
Door: Nationale Onderwijsgids
