Medewerkers in een organisatie kopiëren onethisch gedrag eerder van ondergeschikten dan van leidinggevenden. Ze zijn daarnaast geneigd om ‘goed’ gedrag juist over te nemen van medewerkers met een hogere status. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Sanne Ponsioen aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Ponsioen vindt de manier waarop slecht gedrag gekopieerd wordt erg opvallend. “Je zou verwachten dat een werknemer zegt: 'Als de baas het mag, mag ik het ook', maar onethisch gedrag wordt eerder afgekeken van collega’s met een lagere status. Het onethische gedrag begint vaak klein, maar kan zich dan binnen een organisatie als een olievlek verspreiden. Uit een van mijn studies blijkt dat mensen goed gedrag daarentegen graag nabootsen van mensen met een hogere status. Het is dus heel belangrijk dat leidinggevenden het goede voorbeeld geven.”
Ponsioen deed haar onderzoek aan de hand van vragenlijsten, casestudies en psychologische experimenten. Volgens haar hangt de neiging om fraude te plegen in de eerste plaats samen met het karakter van de medewerker. “Mensen die heel goed in staat zijn om hun gedrag te rationaliseren, die hun gedrag gemakkelijk kunnen goedpraten, zijn er duidelijk vatbaarder voor. Aangezien je die eigenschap in assessments kunt testen, zou je daarop kunnen selecteren aan de poort.”
Een andere factor is de mate waarin medewerkers zich verbonden voelen met hun bedrijf. Wie die verbondenheid niet voelt, steelt makkelijker van de baas. Overigens kan wie zich wél met het bedrijf identificeert in de verleiding komen om in naam van het bedrijf te liegen en bedriegen. Ponsioen: “ Onethisch gedrag hoeft zich niet meteen tegen de organisatie te keren, maar het blijft onethisch.”
© Nationale Onderwijsgids
