Op vrijdag 13 mei 2022 neemt universiteitshoogleraar prof. dr. Ernst Hirsch Ballin afscheid van Tilburg University met de rede ‘Vrede en recht’. Daarin gaat hij in op een vraagstuk dat door de Russische aanvalsoorlog dramatisch actueel is geworden: kan het recht vrede bewerkstelligen? Hirsch Ballin laat zien dat politieke ideologieën effectieve handhaving van rechtsnormen in de weg kunnen staan. Hij roept de lidstaten van de Europese Unie op waakzaam te blijven tegenover de aantasting van democratie en rechtsstaat. Dat meldt de universiteit van Tilburg.
Sinds de 19de eeuw zijn steeds opnieuw pogingen gedaan door middel van het recht vrede te bewerkstelligen, maar daardoor zijn de twee Wereldoorlogen en vele regionale oorlogen niet voorkomen, betoogt Ernst Hirsch Ballin. De Tweede Wereldoorlog werd gevolgd door een paradigmawisseling in het internationaal recht. Het Handvest van de Verenigde Naties en de Universele Verklaring van de rechten van de mens wilden de internationale betrekkingen binden aan respect en bescherming voor iedere mens.
Oorlogsmisdrijven
De daarop gebaseerde internationale strafbaarstelling van agressie en andere oorlogsmisdrijven was een nieuwe poging om door het internationale recht vrede dichterbij te brengen. Aanvalsoorlogen zijn verboden, net als het gebruik van clusterbommen en ander wapentuig dat onschuldige burgers treft. Politieke ideologieën zoals de heersende Russische politieke ideologie die nationale soevereiniteit boven het internationale recht plaatsen, staan echter in de weg van effectieve handhaving van deze normen. De aanvaarding van een internationale rechtsorde die vrede verzekert hangt er daardoor van af of staten zich zelf hebben ingericht als een democratie die de rule of law en rechten van de mens eerbiedigt.
Politieke systemen die mensen naar gelang van collectieve kenmerken kwetsbaar maken of beschermen, stichten geen vrede maar mobiliseren groepen als vijanden van andere groepen en andere landen. Daarom mag de huidige oorlog geen reden zijn om minder waakzaam te zijn tegenover de aantasting van het democratische en rechtsstatelijke karakter van de Europese Unie en haar lidstaten van binnenuit.
Afscheidssymposium
Voorafgaand aan de afscheidsrede van prof. dr. Ernst Hirsch Ballin organiseert Tilburg Law School een afscheidssymposium over een drietal hoofdthema´s uit zijn werk: de methoden van rechtswetenschappelijk onderzoek mede in relatie tot mensenrechten en constitutionalisme; de ruimte voor rechtsvorming in een meerlagige rechtsorde, en constitutionele verhoudingen en het gebruik van AI en algoritmische besluitvorming.
Het symposium maakt deel uit van een staatsrechtelijke tweedaagse in Tilburg met op donderdag 12 mei de jaarlijkse staatsrechtconferentie van de Staatsrechtkring, dit jaar georganiseerd door het Departement Public Law & Governance van Tilburg University. Het thema van die conferentie is ‘Rechtsvorming in een hypercomplexe samenleving’.
Door: Nationale Onderwijsgids
Beeld: universiteit van Tilburg
