Nederlanders eten nog altijd te veel en sporten te weinig, ondanks nationale preventieprogramma’s. Waarom worden adviezen van gezondheidsexperts niet opgevolgd? Historicus Jon Verriet zag dat traditionele gezondheidsexperts in de twintigste eeuw steeds meer werden overstemd door ervaringsdeskundigen. Verriet promoveert op 22 juni aan de Radboud Universiteit. Dat meldt de Radboud Universiteit.
Vorig jaar kondigde het RIVM aan dat het Nationaal Preventieakkoord niet voldeed: Nederlanders eten nog altijd te veel en sporten consequent te weinig. En dat terwijl er al sinds de jaren vijftig een ware oorlog tegen obesitas plaatsvindt, volgens historicus Jon Verriet van de Radboud Universiteit, die promoveert op onderzoek naar gezondheidsadviezen tussen 1940 en 2020.
Weerstand
"Experts en overheidsinstanties vertellen de Nederlandse burger al decennia dat die minder moet eten en meer moet bewegen", licht Verriet toe. "Maar we luisteren slecht naar traditionele gezondheidsexperts." Al sinds de jaren zeventig is er weerstand tegen gezondheidsadviezen en de fitte middenklasse. Critici gingen de behoefte aan fitheid beschrijven als ‘collectieve gekte’.
Actiegroep Vet Vrij
Liever lijken we te luisteren naar adviezen van een ander type deskundige: mensen die uit eigen ervaring zeggen te weten hoe je gezond moet leven. In de jaren zeventig en tachtig kwam een beweging op die we nu ‘body positivity’ zouden noemen. Zo werd in 1981 de feministische actiegroep Vet Vrij opgericht, die onder meer de populaire Dikke Vrouwendag organiseerde, gericht op lichaamsacceptatie.
"Het interessante aan die groep is dat zij hun eigen ervaringen gebruiken als basis voor gezondheidsclaims", zegt Verriet. "Daarmee gaan ze concurreren met traditionele experts, zoals wetenschappers. Ondertussen gaan die traditionele experts zich ook steeds meer presenteren als ervaringsdeskundige: een sportieve outfit of een afgetraind lichaam moeten hun kunde extra onderstrepen."
Individualisering
De laatste decennia klinkt er een kakofonie aan – elkaar dikwijls tegensprekende – leefstijladviezen. Wie is nu de echte gezondheidsexpert? Als het aan Verriet ligt kunnen die verschillende experts goed naast elkaar bestaan, maar zegt hun grote aantal wel iets over onze samenleving. "Vanaf de jaren tachtig zie je de toegenomen individualisering ook terug in gezondheidsadviezen. Die worden steeds meer gekoppeld aan persoonlijke levensstijl: als je niet fit bent moet je bij jezelf te rade gaan. Terwijl gezondheid vooral bepaald wordt door omstandigheden zoals inkomen en opleidingsniveau."
Jon Verriet promoveert op 22 juni aan de Radboud Universiteit.
Door: Nationale Onderwijsgids
