De Friese spreektaal heeft veel variatie; niet alleen wat de Friese dialecten, maar ook wat de invloed van het Nederlands betreft. De resultaten uit onderzoek van taalkundige Nika Stefan bevestigen het wijdverbreide voorkomen van leenwoorden en leenconstructies in het gesproken Fries en het verschil met de Friese standaard, maar laten ook zien dat taalcontact een complex proces is waarin meerdere factoren meespelen. Maandag 24 oktober promoveert Nika Stefan aan de Universiteit van Amsterdam – volgens goed Fries gebruik in de Martinikerk in Franeker – op haar proefschrift 'Spoken Frisian: Language contact, variation and change'. Dat meldt de Universiteit van Amsterdam.
Het proefschrift van Stefan geeft inzicht in het gebruik van en de variatie in het gesproken Fries tegen de achtergrond van de Friese standaardtaal en het taalcontact met het Nederlands. Het Fries is een minderheidstaal die gesproken wordt in de Nederlandse provincie Friesland. Het is met name een spreektaal die gekenmerkt wordt door een ruime diversiteit in dialectvariatie. Alle Friezen zijn tweetalig en hun taalbeheersing is vaak hoger in het Nederlands dan in het Fries. Van het gesproken Fries is bekend dat het beïnvloed wordt door het Nederlands, maar er is niet veel bekend over de feitelijke taalvariatie in het Fries zoals dat in het dagelijks leven gebruikt wordt.
Online vragenlijst
Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een groter onderzoek in Friesland – een sociologisch taalonderzoek – waar dit promotieproject onderdeel van is. Voor beide projecten is een online vragenlijst ontwikkeld die ingevuld is door 3.700 deelnemers, variërend in leeftijd (≥18 jaar) en wonend in verschillende delen van Friesland. Ongeveer 250 van de 3.000 Friestalige deelnemers die het taaldeel van de vragenlijst invulden, werden uitgenodigd voor een diepte-interview.
Taalcontact is een complex proces
De resultaten bevestigen het wijdverbreide voorkomen van leenwoorden en leenconstructies in het gesproken Fries en het verschil met de Friese standaard, maar laten ook zien dat taalcontact een complex proces is waarin meerdere factoren een rol spelen. Niet alleen kunnen de leenbaarheid van Nederlandse woorden en constructies sterk uiteenlopen, ook de populariteit en acceptatie ervan onder de sprekers varieert sterk. Met taalkennis en -bewustzijn die algemene aannames feitelijk overtreffen, blijkt dat sprekers van het Fries bewust kiezen om hun taalgebruik aan te passen aan de verschillende gesprekspartners en situaties.
Door: Nationale Onderwijsgids
