Op 7 februari viert de Universiteit Leiden haar 450e verjaardag met een extra grote en muzikale optocht naar de Pieterskerk, een traditie die teruggaat tot de oprichting in 1575. Net als toen trekken wetenschappers, studenten en muzikanten in een lange stoet door de stad, voorafgegaan door een vaandeldrager en de pedellen. Jong K&G begeleidt de optocht met marsmuziek, en rectoren van alle Nederlandse universiteiten lopen mee. Ook twee schoolklassen uit Leiden en Den Haag sluiten zich aan, samen met de hoogleraar die hen die ochtend les heeft gegeven. Dit meldt Universiteit Leiden op haar website.
De optocht begint om 14.25 uur en is te bekijken langs het Rapenburg, de Nonnenbrug en de Kloksteeg. Tijdens de viering wordt ook aandacht besteed aan bezuinigingen op onderwijs en onderzoek, met onder andere rode protestvlaggen aan universiteitsgebouwen.
Livestream van de viering en aanwezigheid Prinses Beatrix
Aangekomen in de Pieterskerk vindt om 15.00 uur de dies natalis-viering plaats. Dit evenement is inmiddels volgeboekt, maar kan online via een livestream worden gevolgd. Op het programma staan een dies-oratie over academische vrijheid, de uitreiking van drie eredoctoraten, een optreden van science-rapper Jon Chase, en een speciale 450-quiz door universiteitshistoricus Pieter Slaman. Ook Prinses Beatrix, zelf oud-student van de universiteit, zal aanwezig zijn.
Oorsprong van de optocht in 1575
De viering vindt plaats op de plek waar de universiteit op 8 februari 1575 werd opgericht. Dankzij de aantekeningen van Jan van Hout, de eerste secretaris van de universiteit, en de reconstructie door stadshistoricus Jan Jansz. Orlers, weten we hoe de oorspronkelijke optocht verliep. In tegenstelling tot de huidige route, begon de stoet destijds bij het stadhuis aan de Breestraat en eindigde bij het Barbaraklooster aan het Rapenburg, het eerste onderkomen van de universiteit.
Historische sfeer van de oprichting
Volgens historicus Willem Otterspeer was de oprichtingsdag van de universiteit in 1575 bijzonder en enigszins vreemd. Het arme en door oorlog geteisterde Leiden had nog maar net de Spaanse bezetting overleefd en werd op 8 februari bevolen om de werkzaamheden stil te leggen en de oprichtingsdienst in de Pieterskerk bij te wonen.
De stad was speciaal voor de gelegenheid versierd met tapijten en olijfblad en de straten waren schoongeveegd. De feestelijke optocht die volgde, bevatte onder andere een praalwagen met de Heilige Schrift, en figuren als Justitia (met weegschaal en zwaard), Medicina (met een medicijnboek en kruiden) en Minerva. Ook de eerste ‘professoren’ liepen mee, waaronder Caspar Coolhaes, die had toegezegd theologische colleges te geven.
Otterspeer beschrijft hoe deze optocht niet alleen een viering was, maar vooral een symbolische verklaring van de idealen van de universiteit.
Viering van het verleden en de toekomst
Op 7 februari 2025 wordt deze traditie voortgezet en blikt de universiteit niet alleen terug op haar 450-jarige geschiedenis, maar ook vooruit op de toekomst. Iedereen is welkom om dit bijzondere moment bij te wonen en de optocht te bekijken.
Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer
Beeld: Universiteit Leiden
