Volgens de wet moeten alle Friese scholen in het basis- en voortgezet onderwijs het vak Fries geven. 10 jaar geleden publiceerde de inspectie een kritisch onderzoek over het Fries. Sinds die tijd hebben de provincie Fryslân en ook een aantal scholen extra aandacht gegeven aan het vak. Zo is er lesmateriaal gekomen dat afstemming mogelijk maakt op het verschil in vaardigheden van leerlingen. Ook zijn er toetsen om de taalontwikkeling van leerlingen te kunnen meten. En er is een groot aanbod aan nascholing en begeleiding in het vak Fries, dat vaak gratis beschikbaar is. Maar leraren zouden dat beter en vaker kunnen benutten, stelt de inspectie.

 

Een onbedoelde belemmering voor de ontwikkeling van het vak Fries blijkt te liggen in de tijdelijke ontheffingen die de provincie heeft verleend aan scholen. De bedoeling van een ontheffing - voor bepaalde kerndoelen voor het vak Fries - is dat de school dan beter aan kan sluiten bij de gemiddelde taalbeheersing van zijn leerlingen. Maar het effect blijkt vaak te zijn dat daarmee het ambitieniveau laag blijft. Een andersoortige belemmering, met name in het voortgezet onderwijs, ligt in de daling van het leerlingaantal in de provincie. Daardoor is het duurder om een klein vak als Fries te behouden. Als oplossing hiervoor zouden besturen kunnen samenwerken en gezamenlijk leraren Fries aanstellen.

 

De inspectie stelt vast dat op de meeste van de onderzochte basisscholen onvoldoende wordt afgestemd op de verschillen in taalbeheersing van leerlingen. En leerlingen van scholen in zowel het basis- als het voortgezet onderwijs geven in gesprekken met inspecteurs aan dat ze Fries een belangrijk vak vinden, maar een groot deel van hen ervaart niet of nauwelijks dat de lessen hun Friese taalvaardigheid verbeteren. Ook zegt minder dan de helft van de leerlingen de lessen Fries leuk en leerzaam te vinden.