‘Tradities zijn er om gebroken te worden’ is een veelgehoord gezegde. We zijn met z’n allen hard op weg om hier gehoor aan te gaan geven. De traditie van het ‘jaarlijkse kinderfeest der voorliegen en teleurstellen’ loopt namelijk ernstig gevaar om uit te sterven. Dat ieder kind op een bepaald moment moet worden teleurgesteld, heeft te maken met deze uitstervende traditie. Een traditie die men al generaties lang viert en waar ieder kind, en menig volwassene, hevig naar verlangt.
Diverse decennia geleden werd ik ook teleurgesteld en bruut uit mijn latente ongeloof geholpen. Vlak voor pakjesavond, toen mijn twijfel en ongeloof hoogtij begonnen te vieren, werd mij opgedrongen te geloven dat Sinterklaas en Zwarte Piet niet bleken te zijn wie ze pretendeerden te zijn. Ondanks de twijfel over de oprechtheid van hun bestaan, was de teleurstelling enorm en was mijn geloof in de goedheid van de mens in één klap verdwenen. Maar dat hoorde blijkbaar bij deze sprookjesachtige traditie. Langzaamaan kon ik daarna de teleurstelling van het jarenlange voorliegen aan mijn adres begrijpen en begon ik zelfs de meerwaarde van het volksfeest in te zien. Het bleek immers een deel van onszelf én van onze cultuur te zijn. Het gaf verbroedering en verlichting in deze donkere maanden. Daarnaast zou het toch ook elk jaar weer terug blijven keren.
Nu we de huidige stand van zaken onder ogen zien omtrent het Sinterklaasfeest, is het tijd geworden om deze laatste zin te herzien. Naar mijn idee is het namelijk sinds dit jaar geen vanzelfsprekendheid meer, dat het Sinterklaasfeest zal blijven voortbestaan. Men lijkt van alle kanten te (willen?) gaan breken met deze mooie traditie, waardoor dit zogenaamde ‘feest voor jong en oud’ een identiteitscrisis van jewelste heeft opgelopen:
Het begint in augustus, wanneer de eerste zakken pepernoten in de winkel liggen. Een paar maanden later, wanneer heel het land zich inmiddels murw heeft gegeten aan deze typische decemberlekkernij, lijkt Nederland steeds meer in de ban te komen van het uit Amerika overgewaaide Halloween. Nadat alle uitgeholde en van gezichten voorziene pompoenen zijn opgeruimd uit het straatbeeld, volgt op ‘de elfde van de elfde’ in het zuiden de jaarlijkse opening van het carnavalsseizoen. Doldwaze verklede en geschminkte feestvierders lopen, met een glas bier in de linker- en een zakje pepernoten in de rechterhand, door de straten. Terwijl ze ’s avonds laat, na het afschminken, snel nog even de mail checken, zien ze dat een nationale tuingigant een persoonlijke uitnodiging heeft gestuurd om op 12 november naar de kerstkoopavond te komen. Vrij laat, die uitnodiging, want de kerstshow is immers al vanaf begin oktober te aanschouwen!
Als klap op de vuurpijl kondigt Dieuwertje Blok op de radio aan dat het Sinterklaasjournaal zal beginnen, op 11 november. Het moge duidelijk zijn dat een en ander verwarring en cynisme oproept, iets wat de hele Sinterklaastraditie geen goed doet. En dan laat ik hierbij de Zwarte Pieten-discussie nog wijselijk achterwege.
Ik wil er hierbij dan ook voor pleiten, het Sinterklaasfeest de tijd te gunnen om over deze identiteitscrisis heen te komen, zodat we over enkele decennia nog altijd kinderen mogen teleurstellen over het feit dat een traditie niet altijd op waarheid hoeft te berusten. Want ook al worden daardoor jaarlijks vele harten voor eventjes gebroken, dat is toch nog altijd beter dan het breken met een mooie en authentieke traditie!
© Nationale Onderwijsgids / Pascal Cuijpers
