Elke leerling maakt aan het einde van de basisschool de doorstroomtoets. De uitslag van de toets telt mee voor het schooladvies. Officieel is de doorstroomtoets verplicht, maar er zijn altijd uitzonderingen. Leerlingen met een IQ lager dan 75 hoeven de toets niet te maken.

Geen gebruik van de uitzondering 

De Onderwijsinspectie, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de PO-raad laten aan NU.nl weten dat niet elke school gebruik maakt van deze uitzondering.

Praktijkonderwijs 

Leerlingen uit groep acht met een IQ lager dan 75 komen in aanmerking voor praktijkonderwijs. Dat is een vorm van voortgezet onderwijs dat zich voornamelijk richt op praktische vaardigheden. Als deze leerlingen wel de doorstroomtoets maken, dan is de uitkomst niet vaak niet betrouwbaar, aldus de Sectorraad Praktijkonderwijs.

Ander schooladvies 

Leerlingen kunnen een schooladvies krijgen dat niet past bij het advies van de basisschool. De school heeft de leerlingen jarenlang gezien. Scholen ronden sinds 2021 vaak hun advies bij twijfel af naar boven. Van havo naar vwo of van praktijkonderwijs naar het vmbo.

Als laagste uitkomst hebben doorstroomtoetsen het advies praktijkonderwijs/vmbo. Basisscholen kunnen zo makkelijker het schooladvies naar boven bijstellen, dus leerlingen naar het vmbo sturen in plaats van het praktijkonderwijs.

Scholieren moeten op het vmbo dan te veel op hun tenen lopen en verlaten de school zonder diploma. Het praktijkonderwijs is dan alsnog de vervolgstap, maar vaak hebben deze scholieren dan al een deuk in het zelfvertrouwen opgelopen. Praktijkscholen vinden dat lastig. Dienst Uitvoering Onderwijs laat in een onderzoekrapport weten dat de praktijkscholen daarin wel een punt hebben.

Uitzondering maken 

De PO-raad, het ministerie en de inspectie weten niet waarom kinderen toch de doorstroomtoets maken terwijl dat eigenlijk niet hoeft. Basisscholen willen misschien geen uitzondering maken of gunnen de leerlingen het net als hun klasgenootjes de ervaring om zo’n toets te maken. Sommige ouders dienen zelf een verzoek in om hun kind toch de toets te laten maken.

Betere aansluiting op praktijkonderwijs 

Toetsinstelling Cito kijkt nu of het mogelijk is om de doorstroomtoets beter te laten aansluiten op het praktijkonderwijs. Scholen en ouders krijgen vanuit het ministerie een betere uitleg over de schooladviezen en het praktijkonderwijs.

Het ministerie ziet ook dat relatief veel leerlingen die de doorstroomtoets toch maakten het vmbo wel aankunnen. “Leerlingen die laten zien over de juiste vaardigheden te beschikken, moeten we ook een kans geven.”

Door: Nationale Onderwijsgids / Femke van Arendonk