Excellente leerlingen presteren beter in het basisonderwijs als zij al in groep 1 worden gescreend op hun ontwikkelingsniveaus voor onder andere rekenen en taal. Ook moeten de lesmaterialen in de klas gedifferentieerd naar de ontwikkelingsniveaus worden aangeboden. Promovenda Elma Dijkstra onderzocht de methode Excel Kwadraat, die leerkrachten hierbij volledig ondersteunt. Ze concludeert dat deze een positief effect heeft op de leerprestaties van zowel excellente leerlingen, als van niet-excellente leerlingen. Dat meldt de Open Universiteit.
Om ervoor te zorgen dat scholen kunnen voldoen aan de leerbehoeftes van ieder kind afzonderlijk, is het belangrijk dat de leerstof in de klas op verschillende leerniveaus wordt aangereikt. Daarom wordt gewerkt aan differentiatie van het onderwijsaanbod naar ontwikkelingsniveaus van leerlingen. Een aantal internationaal vergelijkende studies van leerling-prestaties toont aan dat Nederland goed op weg is om zo leerlingen met een achterstand op te trekken naar het basisniveau. Maar als het gaat om het laten excelleren van excellente leerlingen blijft Nederland achter. Uit onderzoek blijkt dat relatief meer excellente leerlingen onderpresteren, dan niet-excellente leerlingen.
“Al in de kleutergroepen sluiten leeractiviteiten onvoldoende aan op de capaciteiten van excellente leerlingen”, stelt Dijkstra. De onderzochte methode, Excel Kwadraat, is gebaseerd op drie componenten. De eerste betreft een screening van leerlingen bij binnenkomst op hun ontwikkeling op gebieden als taal, rekenen, sociaal emotionele gedrag en cognitieve capaciteiten. De tweede component richt zich op het afstemmen van lesmateriaal en de leeractiviteiten in de klas op de ontwikkelingsniveaus van leerlingen. De laatste heeft betrekking op het formuleren van schoolbeleid over onderwijsdifferentiatie en excellentie.
Uit onderzoek naar de effecten van Excel Kwadraat bij 37 basisscholen blijkt dat de aanpak goed uitpakt voor excellente leerlingen, maar ook voor niet-excellente leerlingen. Van beide groepen waren de rekenprestaties significant beter. Op het gebied van taal is geen zichtbaar verschil gemeten. Dit zou kunnen komen doordat de overdracht van taalkennis in groep 1 en 2 vaak mondeling plaatsvindt. Voor rekenen zijn meer spelletjes voorhanden.
© Nationale Onderwijsgids
