In deze meta-analyse van de Universiteit Twente is gekeken naar studies die het aanleren van leesstrategieën met de hele klas in het basis- als voortgezet onderwijs onderzochten. “Het aanleren van leesstrategieën heeft een klein effect op begrijpend lezen als dat wordt getoetst met standaard begrijpend-leestoetsen zoals de Cito-toets”, vertelt onderzoeker Mariska Okkinga. Op door onderzoekers ontwikkelde toetsen is er een middelmatig effect. “Standaard toetsen meten ook nog andere vaardigheden”, legt Okkinga uit. “De toetsen van de onderzoekers meten meer specifiek de leesvaardigheden die zijn aangeleerd.” Een klein aantal studies heeft ook gekeken of het effect op begrijpend lezen beklijft op de lange termijn. Op niet-standaard toetsen is dat zo: het effect is zelfs groter dan direct na het aanleren van leesstrategieën.

 

Hoewel het trainen van leesstrategieën in de klas slechts een klein effect heeft op standaard toetsen voor begrijpend lezen, is het volgens Okkinga zeker de moeite waard om ze te onderwijzen. Want leerlingen die leesstrategieën krijgen aangeleerd, weten beter hoe ze leesstrategieën kunnen toepassen voor een beter tekstbegrip dan leerlingen die deze training niet hebben gehad. 

 

“Welke leesstrategieën het meest effectief zijn, kunnen we niet beantwoorden”, vervolgt Okkinga. “In de meeste studies worden meerdere strategieën tegelijk aangeboden. De resultaten die we vinden, gelden voor dat pakketje leesstrategieën. Het gevonden effect betreft dus de combinatie van diverse strategieën, zoals die vaak ook in methoden is terug te vinden. “Opmerkelijk is wel dat het gebruiken van een leesdoel (‘waarom ga ik deze tekst lezen’) als strategie een extra effect heeft op begrijpend lezen. Het is dus verstandig om ‘leesdoelen stellen’ op te nemen in je pakketje leesstrategieën.”

 

Ook is het belangrijk dat leraren weten hoe zij leesstrategieën moeten onderwijzen. Uit deze meta-analyse blijkt dat de effecten groter zijn als de onderzoekers de interventie uitvoerden. Zij weten beter wat er moet gebeuren. Leraren zouden die kennis en vaardigheden al in de opleiding mee moeten krijgen.