We horen het bijna elke dag: er is meer geld nodig voor het onderwijs. Maar, ondertussen stijgen de spaarrekeningen van de schoolbestuurders significant. Zo zouden basis- en middelbare scholen in totaal 8 miljard euro op hun rekening hebben staan. Dat meldt Follow the Money.
Volgens berekeningen van Follow the Money hebben scholen in het basisonderwijs gemiddeld een eigen vermogen van 4,2 miljoen euro. Dit is een bijzonder grote stijging in vergelijking met de eigen vermogens die werden vastgesteld in 2021. Ook bij middelbare scholen neemt het bedrag op de spaarrekening steeds verder toe.
Lupsumfinanciering als reden voor meer geld op de bank
Daar waar scholen vroeger hun uitgaven declareerden bij het Ministerie van Onderwijs, krijgen zij sinds 1995 een lupsumfinanciering. In het kort betekent dit dat een schoolbestuur een vaste financiële vergoeding krijgt voor een leerling. Zo kunnen schoolbesturen zelf bepalen hoe zij hun onderwijs willen inrichten. Het gevolg: meer autonomie voor het schoolbestuur. De realiteit? Geld werd in aandelen geïnvesteerd en niet gebruikt om het onderwijs op een basis- of middelbare school te verbeteren. Talloze moties volgen vanuit de politiek om het zelfbestuur in te dammen en om controles uit te voeren op de hoge reserves van het onderwijsgeld. Tot op heden heeft dit dus echter geen effect gehad.
Geld verzamelen, maar niet inzetten
Schrikbarend is het feit dat de schreeuw om financiele hulp in het onderwijs steeds heviger wordt. Desalniettemin lukt het de besturen binnen het onderwijs om grote bedragen te verzamelen. Het wordt dus niet ingezet, daar waar het zo hard nodig is: in de klas. Ook de verhalen die we (bijna) dagelijks horen, over de leerachterstanden van leerlingen in het onderwijs en de nog steeds schrijnende toestand omtrent het lerarentekort, staan in contrast met de grote reserves.
Losse onderwijs potjes dragen bij aan groeiende spaarrekening
Volgens de Onderwijsraad en Onderwijsinspectie zijn de aanvullende losse potjes binnen het onderwijs, bijvoorbeeld om de achterstanden door corona te corrigeren, een reden waarom de reserves van scholen groeien. Ook hoogleraar onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, Klaas van Veen, beaamt dit beeld. Volgens hem is er slechts één oplossing voor het structurele probleem van groeiende spaarrekeningen terwijl de hulpvraag binnen het onderwijs groeit: de algehele financiering van het onderwijs moet veranderen. Hoe hij dit voor zich ziet? De bekostiging van het onderwijs moet voldoende zijn om een langdurig beleid te voeren en aan de losse onderwijspotjes moeten een einde komen.
Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer
