1. Zorg dat het gesprek onderdeel is van een gerichte strategie
Het is belangrijk dat het gesprek onderdeel is van een gerichte strategie om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en aan te pakken. In de handreiking van Regeringscommissaris Mariëtte Hamer vind je stapsgewijs hoe je deze strategie kunt opstellen.

2. Voer een open, veilig en interactief gesprek
Seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft allerlei vormen. Soms is duidelijk dat een grens wordt overschreden. Soms is dat lastiger te bepalen. Wanneer gaat een aanraking, opmerking of ander gedrag over de grens? Er zijn verschillende hulpmiddelen om het gesprek hierover te voeren. Eén daarvan is de KoersKaart ‘Met elkaar trekken we de grens’. Hiermee bespreek je in 2 uur allerlei situaties die voor kunnen komen op het werk. Wat vinden jullie oké en wat niet? En waarom? Alle teamleden krijgen de ruimte om hun ervaringen, zorgen en ideeën te delen. En je maakt concrete afspraken over hoe jullie met elkaar om willen gaan. Veilig en constructief.  

3. Bepaal wie het teamgesprek leidt
Door als leidinggevende het gesprek te organiseren, laat je zien dat je je verantwoordelijk voelt voor de sociale veiligheid van je medewerkers. Dit betekent niet dat je zelf het gesprek moet leiden. Je kunt hiervoor ook iemand anders aanwijzen. Het is belangrijk om rekening te houden met de invloed van machtsverhoudingen en eventuele afhankelijkheden, waardoor medewerkers mogelijk niet vrijuit durven spreken. Leid je het gesprek niet of ben je er niet bij? Laat dan weten dat je het gesprek belangrijk vindt. En creëer ruimte voor je medewerkers om erbij aanwezig te zijn. 

Het gesprek over (on)gewenste omgangsvormen levert veel op. Annemarie Carlucci, coördinator Kwaliteit, Arbo en Milieu bij grond-, weg- en waterbouwbedrijf Ploegam zegt daarover: “Door het gesprek leren medewerkers dat er ruimte is om grenzen aan te geven en onveilige situaties te bespreken. En we zien dat onze mensen dit daadwerkelijk doen. Ook voelen ze de vrijheid om hulp te vragen. En niet onbelangrijk: de samenwerking is beter.”

Maarten Lijkwan, vaatchirurg in het Albert Schweitzer ziekenhuis vertelt: “Dat wij als ziekenhuis actief aandacht besteden aan de aanpak van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag doet ontzettend veel voor onze medewerkers. Het lijkt ook een positief effect te hebben op het aantrekken van nieuw talent. Het triggert jonge professionals in positieve zin als je als werkgever op een bewuste en constructieve manier omgaat met de thema’s die zij belangrijk vinden. Een sociaal veilig klimaat draagt daardoor ook bij aan een sterke, toekomstbestendige organisatie."

4. Houd rekening met mogelijke weerstand
Het uitspreken van wat je wel en niet prettig vindt in de omgang is iets heel persoonlijks. Er kan daarom weerstand ontstaan in het teamgesprek.

Wat hierbij kan helpen:

• Focus op het gezamenlijke belang. Bijvoorbeeld hoe het de werksfeer verbetert en hoe het bijdraagt aan de missie van de organisatie.
• Voelen teamleden zich verplicht om mee te doen? Maak ruimte voor dit gevoel van weerstand. Bespreek dat het teamgesprek niet bedoeld is om hun vrijheid van mening of handelen te beperken. En benadruk wat het hen en het team kan opleveren: een veilige werkomgeving voor iedereen.
• Sommige mensen kunnen opzien tegen ‘het volgende veranderingstraject’. Maak het dan behapbaar. Bijvoorbeeld door aan te geven hoe lang het gesprek duurt en dat er geen voorbereiding nodig is.
• Soms zeggen mensen al snel dat seksueel grensoverschrijdend gedrag bij hen op het werk niet voorkomt. Neem deze weerstand weg door het te benoemen en voorbeelden te geven van situaties die wél herkenbaar zijn op het werk.

5. Maak afspraken
Aan het eind van het gesprek over (on)gewenste omgangsvormen maak je concrete afspraken. Zet op papier welke afspraken jullie met elkaar maken. En houd de voortgang in de gaten. Maak ook duidelijk wie waar verantwoordelijk voor is en maak dit zichtbaar voor de hele organisatie. 

6. Geef aandacht aan nazorg
Het kan dat niet iedereen zich gehoord voelt in het teamgesprek. Het is belangrijk om hier als leidinggevende rekening mee te houden. Laat weten bij wie teamleden terecht kunnen na afloop van het gesprek. Bijvoorbeeld bij de vertrouwenspersoon binnen jullie organisatie. Laat diegene vooraf weten dat jullie het gesprek gaan voeren. 

Door: Nationale Onderwijsgids