Ik moest aan dit soort reclames denken toen ik het bericht las dat staatssecretaris van Funderend Onderwijs en Emancipatie, Mariëlle Paul, een grootse campagne was gestart over werken in het onderwijs. Deze campagne kreeg als naam ‘Werken met de Toekomst’ mee en moet studenten en zij-instromers gaan enthousiasmeren om voor een baan in het primair of voortgezet onderwijs te kiezen. Een prima streven, want de nood is hoog: er is namelijk momenteel een tekort van maar liefst 8,1 procent (7700 fte) aan leraren in het primair onderwijs. In het voortgezet onderwijs gaat het om een percentage van 5,1 procent (3800 fte). Daarnaast is er met 9,8 procent (850 fte) nog een tekort aan schoolleiders, staat te lezen in de begeleidende tekst op de site van de Rijksoverheid.

Zinkend onderwijsschip

Het is de zoveelste goedbedoelde actie om het zinkende onderwijsschip van een educatieve ondergang te redden. Want naast het probleem van de grote tekorten aan onderwijzend personeel, groeit onder andere ook de (kansen)ongelijkheid door marktwerking tussen de diverse aanbieders van de doorstroomtoetsen voor de leerlingen in groep acht, hebben we te maken met een zogenaamde leescrisis, is er sprake van segregatie op veel scholen in het land, lijkt de zorgbehoefte in het onderwijs de leerbehoefte langzaamaan in te halen, moet er worden opgebokst tegen externe aspecten als de invloed van de sociale media en het vapen en zakken de algemene resultaten van de Nederlandse leerlingen op de Europese en wereldranglijsten.

Werkdruk aanpakken

Het valt me op dat in de nieuwe campagne vooral wordt ingezet op de positieve kanten - die zijn er zeker! - van het huidige onderwijs: de betekenis van het werk, de ontwikkelmogelijkheden en het salaris. Dit alles om een zo aantrekkelijk mogelijk beeld neer te zetten van het prachtige lerarenvak. ‘Goed onderwijs valt of staat met goed opgeleide mensen voor de klas en in de school. Elke leerling en elke student verdient een goede leraar’, zegt staatssecretaris Paul over de inzet van de nieuwe campagne. Maar om mensen te overtuigen om te gaan kiezen voor het onderwijs, is meer nodig. Bijvoorbeeld door het grootste probleem, in de vorm van de werkdruk, aan te pakken, als fundament voor een stabiel en energievol lerarenbestaan. De huidige tekorten hadden namelijk minder desastreus hoeven uit te zijn gepakt, als er (veel) eerder van hogerhand was ingegrepen en men de noodzaak had ingezien van de, destijds al aangekondigde maar volop genegeerde, aanstaande onderwijstekorten waar we nu mee kampen.

Vertekend beeld

In de campagne wordt verder enigszins in mistige taal gesproken over het mooie salaris, met een gemiddeld bedrag van 6200 euro bruto. Dit gegeven stootte veel onderwijsmensen tegen de borst. Het bedrag is namelijk een gemiddelde van alle schalen (LB, LC en LD) en bijbehorende tredes (elke schaal heeft een maximum van twaalf tredes) uitgaande van een voltijdsaanstelling (1,0 fte), inclusief vakantiegeld, toelages en eindejaarsuitkeringen. De bedragen variëren met deze wetenschap dan ook van een LB-docent in het voortgezet onderwijs in trede 1 (4.030 euro) tot een LD-docent in trede 12 (8.280 euro). Volgens de trendrapportage Arbeidsmarkt Leraren PO en VO uit december 2023 was de gemiddelde werktijdfactor in het basisonderwijs 0,72 fte en in het voortgezet onderwijs 0,79 fte. Het spreekt hierbij voor zich dat een leraar die een deeltijdbaan heeft ook naar rato verdient. Dus veelal zeker geen 6200 euro bruto in de maand. Het aangeprezen gemiddelde bedrag in de campagne klopt dus wel, maar geeft een vertekend beeld wanneer je niet verder in de daadwerkelijke salaristabellen duikt.

Eerlijke informatie

Hierdoor is de campagne niet geheel een voorstelling van de werkelijkheid en kan deze in financieel opzicht op een teleurstelling uitdraaien. Zeker voor enthousiaste beginners die in schaal LB trap 1 zullen starten. Een goede campagne valt of staat dan ook met het leveren van eerlijke, duidelijke en juiste informatie. Wanneer deze goedbedoelde en broodnodige campagne hier niet geheel aan voldoet, gaan mensen echter zappen van baan of studie. En dat is een gemiste kans voor het redden van ons onderwijs.

Pascal Cuijpers
(Docent VO, publicist en auteur van o.a. ‘Alles van waarde is weergaloos!’)

Door: Nationale Onderwijsgids / Pascal Cuijpers