Een aanzienlijk deel van het geld voor onderwijshuisvesting wordt niet gebruikt voor schoolgebouwen. Gemeenten besteden bijna 400 miljoen euro per jaar ten onrechte niet aan de huisvesting van scholen. Hierdoor loopt de kwaliteit van de schoolgebouwen onnodig zienderogen achteruit.
PO-Raad, VO-raad en de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) willen dat het totale bedrag voor onderwijshuisvesting daar daadwerkelijk voor wordt gebruikt. Daarnaast kan het geld efficiënter worden ingezet, zodat een forse kwaliteitsimpuls mogelijk is zonder dat dit extra geld kost.
In Nederland zijn er naar schatting 11.000 schoolgebouwen voor primair onderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs. De gemiddelde leeftijd van de gebouwen ligt tussen de 30 en 35 jaar. Dat betekent dat de gebouwen gedateerd zijn als het gaat om arbeidsomstandigheden, veiligheid, binnenmilieu, duurzaamheid, energieverbruik, ict-voorzieningen, et cetera. Bovendien zijn deze gebouwen vaak niet ingericht voor de hedendaagse inzichten van het geven van onderwijs.
Op dit moment bouwen we in Nederland maximaal 150 nieuwe schoolgebouwen per jaar. Met het huidige tempo duurt het 75 jaar voordat het gehele scholenbestand is vernieuwd. Hierdoor gaat de gemiddelde leeftijd van de schoolgebouwen verder oplopen. Daarmee worden de achterstanden qua functionaliteit en duurzaamheid steeds groter, terwijl dat niet nodig is.
Scholen worden - anders dan in andere sectoren - nauwelijks gerenoveerd. Een levensverlengende renovatie kost naar schatting de helft van nieuwbouw. Hierdoor kan het grootschalig renoveren van oude gebouwen - veel sneller dan nieuwbouw - zorgen voor een betere situatie.
Gemeenten ontvangen jaarlijks als onderdeel van hun bekostiging een bedrag van 1,5 miljard euro voor onderwijshuisvesting. Hiervan wordt jaarlijks een aanzienlijk deel niet aan schoolgebouwen uitgegeven, maar aan andere gemeentelijke taken. Dit bedrag is de afgelopen jaren toegenomen tot bijna 400 miljoen euro in 2009.
Nu gemeenten minder geld uitgeven aan onderwijshuisvesting dan zij ervoor van het rijk ontvangen bestaat het gevaar dat het niet uitgegeven bedrag wordt herverdeeld over andere gemeentelijke taken, of als dekking voor bezuinigingen wordt gebruikt.
PO-Raad, VO-raad en AVS willen dat dit geld daadwerkelijk beschikbaar komt voor onderwijshuisvesting. De organisaties willen het bedrag van bijna 400 miljoen euro jaarlijks inzetten voor de renovatie van schoolgebouwen, waarvoor dat technisch gezien de moeite waard is. Daarmee kunnen per jaar ongeveer 300 schoolgebouwen aanzienlijk worden verbeterd, zodat achterstanden worden ingelopen en de levensduur van het gebouw wordt verlengd.
Voor scholen waarvoor renovatie geen soelaas biedt, kan dan worden gedacht aan versnelde nieuwbouw. We kunnen dan in 25 jaar alle schoolgebouwen vernieuwen of verbeteren (per jaar 150 nieuwe gebouwen en 300 renovaties).
Een kwaliteitsimpuls aan de huisvesting van scholen heeft een positief effect op de kwaliteit van het onderwijs. Onderzoek1 heeft dit aangetoond. Het is niet alleen fijner om in een goede omgeving te kunnen werken, maar een slecht binnenklimaat leidt ook werkelijk tot mindere prestaties van leerlingen en leraren. Dat kunnen we voorkomen door het geld voor schoolgebouwen daadwerkelijk en effectiever in te zetten.
Op woensdag 25 mei praten de PO-Raad, VO-raad en AVS tijdens het Onderwijscafé over problemen met en oplossingen voor de onderwijshuisvesting. Het Onderwijscafé vindt plaats om 16.30 uur (inloop vanaf 16.00 uur) in Studio Dudok, Hofweg 1-a, Den Haag.
